Bartosz T. Wieliński – „Wojna lekarzy Hitlera” – recenzja i ocena
Bartosz T. Wieliński – „Wojna lekarzy Hitlera” – recenzja i ocena
Bartosz T. Wieliński zbierając materiały do książki, którą określił jako „reporterską opowieść”, podróżował do miejsc, w których nazistowscy lekarze dokonywali swoich zbrodni i makabrycznych eksperymentów. Informacji poszukiwał nie tylko w obozach koncentracyjnych, ale też w szpitalach psychiatrycznych i mniej oczywistych lokalizacjach, jak zamek w Hartheimie pod Linzem. Wszędzie uderzał go beznamiętny sposób, w jaki lekarze III Rzeszy przedstawiali w dokumentach swoje okrutne praktyki, dlatego postanowił opisać ich zbrodnie w książce „Wojna lekarzy Hitlera”.
Głównymi bohaterami książki Wielińskiego są najbliżsi Hitlerowi medycy: Karl Brandt i Theo Morell, którzy prezentowali zupełnie różne podejścia do medycyny i sprawowali kompletnie inne funkcje. Karl Brandt był chirurgiem i jako osobisty lekarz Führera towarzyszył mu w podróżach, aby w razie potrzeby udzielić koniecznej pomocy. Elegancki, wierny ideologii nazistowskiej, piął się po szczeblach kariery, zagarniając coraz większe wpływy, aż stał się najważniejszym lekarzem w III Rzeszy. Theo Morell był jego kompletnym przeciwieństwem, otyły, niezadbany, stał się jednak dla Hitlera powiernikiem najbardziej intymnych zdrowotnych problemów i od lat trzydziestych był właściwie jedyną osobą, której dyktator powierzył stałe leczenie swoich przypadłości. Morell zaś dzięki swojej pozycji zdobył to, o czym marzył, czyli ogromne pieniądze, prestiż i silną pozycję. Choć obaj lekarze byli tak bliscy Hitlerowi, ich relacje z nim oraz ich podejście do medycyny skrajnie się różniły, stąd nieustannie trwali w konflikcie i pałali do siebie niechęcią, a nawet można powiedzieć: nienawiścią.
Poza szerokim omówieniem losów i działań tych dwóch najważniejszych medyków III Rzeszy, poznajemy także nazwiska innych lekarzy, zarówno piastujących wysokie stanowiska, jak i mniej tych znaczących. Dobrani zostali tak, aby ukazać możliwie szeroko wszystkie aspekty zbrodniczych praktyk i realia medycyny w nazistowskich Niemczech. Najbardziej wstrząsające są rozdziały dotyczące tzw. „Akcji T-4”, która miała na celu wyeliminowanie ze społeczeństwa ludzi chorych psychicznie i niepełnosprawnych, którzy wedle ideologii byli nieprzydatni i zbędni. Autor opisuje dokładnie powstanie programu masowego mordu i poszukiwanie najskuteczniejszego sposobu zabijania, który zostanie później zaadaptowany w obozach zagłady. Te ostatnie także pojawiają się w opowieści, jako miejsce pseudomedycznych eksperymentów, gdzie lekarze, zaprzeczając ideałom swojej profesji, dokonywali makabrycznych zbrodni na więźniach w imię nauki i postępu. Co ciekawe, w książce nie poświęcono zbyt wiele uwagi Josefowi Mengele, którego nazwisko jako pierwsze przychodzi na myśl, kiedy mowa jest o nazistowskich eksperymentach pseudomedycznych na więźniach.
Wszystkie te makabryczne historie lekarzy, którzy zamiast ratować ludzi, odbierali im życie lub okaleczali ich, są tylko jednym z wątków poruszanych w książce. Jednym z ważniejszych, o ile nie kluczowym, są problemy zdrowotne samego Adolfa Hitlera, opisane od najwcześniejszych kontaktów z lekarzami w dzieciństwie, przez obrażenia, których doznał podczas I wojny światowej, aż do szczegółowo opisywanych chorób i przypadłości jakie go dręczyły po dojściu do władzy i w trakcie II wojny. Epizody wojenne i jej przebieg są bardzo ważne w powieści, którą autor konstruuje w ten sposób, że stanowią one tło dla dolegliwości Führera. Opisy prywatnych kłopotów zdrowotnych Hitlera przeplatają się więc z relacjami z frontu, podtrzymując niejako w ten sposób tezę Morella o psychosomatycznym podłożu jego problemów.
W książce znajdziemy mnogość ciekawych wątków, dotyczących zbrodni lekarzy nazistowskich, zdrowia przywódcy III Rzeszy, realiów systemu opieki zdrowotnej i ówczesnej medycyny. Autor dołożył starań, aby przedstawić fakty, co skutkuje obaleniem i zdementowaniem wielu plotek na temat podtruwania Hitlera przez Morella czy nadużywaniu przez dyktatora narkotyków. Tematyka leków i nielegalnych substancji jest dość często wzmiankowana, a sama publikacja na pewno prezentuje historię III Rzeszy i II wojny światowej z nieoczywistej i często pomijanej perspektywy, skupiając się na zagadnieniach związanych z medycyną. Duża ilość różnorodnych tematów i częste retrospekcje mogą powodować pewien chaos, zwłaszcza, że czasem zdarzają się powtórzenia przytoczonych wcześniej informacji, całość jednak napisana jest bardzo płynnym, potoczystym językiem, więc czyta się tę pozycję bardzo dobrze.
„Wojna lekarzy Hitlera” podejmuje bardzo ciekawą, a jednocześnie ciężką tematykę i pozwala poznać tajemnice Hitlera i jego lekarzy, prezentując przerażający obraz machiny zbrodni III Rzeszy. To zdecydowanie wstrząsająca lektura, ale naprawdę godna polecenia!
