Barbórka, czyli święto górników obchodzone jest 4 grudnia [ZDJĘCIA]
Zobacz także:
Barbórka, określana dawniej też jako Dzień Górnika, obchodzona jest 4 grudnia, czyli w dniu św. Barbary z Nikomedii, która jest patronką zarówno górniczej braci, jak i dobrej śmierci oraz trudnej pracy. Jak wskazuje Dorota Świtała-Trybek, najstarsze ślady kultu św. Barbary na ziemiach polskich pochodzą z XI wieku i z początku XII wieku.
Dzień ten w tradycji ludowej spopularyzowano też za sprawą przysłów. Mawiano m.in.:
- Święta Barbara po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie,
- W św. Barbarkę włóż sanie na górkę,
- Kiedy na św. Barbarę błoto, będzie zima jak złoto,
- Na św. Barbarę jeżeli mróz i pogoda, zima będzie lekka i bez śniegu.
Zgodnie z tradycją rankiem 4 grudnia orkiestra górnicza budzi okolicznych mieszkańców. Tradycja ta kultywowana jest w miejscowościach, w których znajdują się działające jeszcze kopalnie, w tym m.in. w Bytomiu, Katowicach czy Rudzie Śląskiej.
4 grudnia 2024 roku uwieczniliśmy na zdjęciach przemarsz górników z KWK BOBREK w Bytomiu, należącej do spółki Węglokoks Kraj. Zakład ten prowadzi eksploatację od 1907 roku w granicach byłych obszarów górniczych „Bobrek” i „Miechowice” położonych na terenie miast: Bytom, Zabrze i Ruda Śląska.
Oprawę muzyczną zapewniła Górnicza Orkiestra Dęta „Bytom” im. Józefa Słodczyka, która w tym roku świętuje 104. rok istnienia. Jej początki związane są z Kopalnią Węgla Kamiennego „Miechowice”, a założył ją w 1920 roku Franciszek Gyla, górnik zatrudniony we wspomnianym zakładzie, który został też pierwszym kapelmistrzem.
Wraz z upływem lat orkiestra rozwijała się, zdobywając liczne nagrody w konkursach, w tym m.in. złoty medal konkurencji muzycznej w 1987 roku na Światowym Festiwalu Orkiestr Dętych w Hamar w Norwegii oraz brązowy w konkurencji marszowej.
W latach 90. górnośląskie kopalnie weszły w etap restrukturyzacji. Zmiany dotknęły także orkiestrę górniczą. W 1995 roku zdecydowano o przekształceniu jej w Stowarzyszenie Muzyczno-Kulturalne Górnicza Orkiestra Dęta „Miechowice”. Z kolei w 2001 roku Stowarzyszenie zyskało nowych członków, ponieważ dołączyli do niego muzycy orkiestry KWK „Bobrek”, a w 2007 roku - muzycy Orkiestry Dętej KWK „Centrum”.
Barbórkowe uroczystości rozpoczęto od złożenia kwiatów pod pomnikiem przy parafii Św. Apostołów Piotra i Pawła w dzielnicy Kamień w Piekarach Śląskich i przy kapliczce Św. Barbary w Piekarach Śląskich. Następnie w bazylice NMP i Św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich odprawiono mszę świętą w intencji pracowników Węglokoksu Kraj. Oprawę muzyczną zapewniło Stowarzyszenie Muzyczno-Kulturalne Górnicza Orkiestra Dęta ,,Piekary – Julian” w Piekarach Śląskich.
Z kolei w Bytomiu świętowanie zainaugurowano przemarszem górniczym spod KWK Bobrek do kościoła pw. Świętej Rodziny w Bytomiu – Bobrku przy wtórze muzyki granej przez członków Stowarzyszenia Górnicza Orkiestra Dęta, ,Bytom” im. Józefa Słodczyka i Śląskiego Chóru Górniczego ,,Polonia Harmonia”. Po mszy nastąpiło złożenie kwiatów na cmentarzu przy parafii Dobrego Pasterza w Bytomiu – Karbiu. Zaplanowano też Akademię Barbórkową, podczas której co roku wręczane są odznaczenia państwowe, odznaki honorowe, stopnie górnicze oraz medale za długoletnią służbę i Odznaki Honorowe ,,Zasłużony dla Górnictwa RP”.
Barbórkowe tradycje zostały wpisane na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a niebawem mogą trafić także na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Wniosek w tej sprawie, współtworzony przez Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, został złożony w marcu 2024 roku.
Ostateczną decyzję o wpisie „Barbórki i tradycji górniczych” na listę UNESCO poznamy niebawem. Zapowiedziano bowiem, że zostanie ona ogłoszona w grudniu 2025 roku podczas sesji Komitetu Międzyrządowego ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Wszystkim górnikom życzymy tyle samo wyjazdów, ile zjazdów!
Źródła:
- D. Świtała-Trybek, Materialne i niematerialne przejawy kultu św. Barbary w środowisku górniczym [w:] Roczniki Teologiczne, Tom LXVI, zeszyt 9, 2019.
