Artur Pawlicki - „Procesy osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w kraju Warty przed polskimi sądami specjalnymi w latach 1945–1946”

W t. 1 monografii znajduje się swego rodzaju podsumowanie działalności sądownictwa specjalnego w dziedzinie zbrodni niemieckich, które zostały popełnione na terenie Kraju Warty czyli jednostki administracyjnej utworzonej przez okupanta niemieckiego w ramach ziem wcielonych do III Rzeszy.

Poza omówieniem kształtowania się ustawodawstwa w dziedzinie ścigania i karania zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, w ramach których mieściły się zbrodnie niemieckie, w t. 1 zamieszczone zostały tabele, mapy i teksty źródłowe. W tabelach odnaleźć można konkretne osoby oskarżone o popełnienie zbrodni niemieckich w poszczególnych powiatach Kraju Warty z uwzględnieniem wymiaru zasądzonej kary. Wprowadzeniem do omawianego zagadnienia jest charakterystyka Kraju Warty. Zamieszczone szczegółowe przykłady procesów mają za zadanie oddać specyfikę rozpatrywanego zagadnienia i pozwolić zapoznać się ze stroną proceduralną postępowań sądowych.

Jeden z rozdziałów poświęcony jest procesowi Arthura Greisera przed Najwyższym Trybunałem Narodowym będącym sądem specjalnym dla spraw o szczególnym znaczeniu, tzn. dla osądzenia głównych zbrodniarzy niemieckich.

Drugi tom niniejszej publikacji składa się przede wszystkim z opisanych – w formie biogramów – orzeczeń specjalnych sądów karnych, wydanych w stosunku do osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich na terenie Kraju Warty. Biogramy są przedstawione w układzie terytorialno-alfabetycznym, polegającym na przyporządkowaniu orzecznictwa omawianych w pracy specjalnych sądów karnych do poszczególnych rejencji, w których zbrodnie były dokonywane, a następnie w ich ramach do powiatów. Zarówno rejencje, jak i powiaty są przedstawione w pracy w układzie alfabetycznym.

T. 2 stanowi bazę źródłową do podsumowań zamieszczonych w t. 1 oraz uzupełnienie o dane biograficzne osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w Kraju Warty.

Materiał zilustrowano licznymi fotografiami osób, których procesy odbywały się w Polsce przed specjalnymi sądami karnymi oraz przed Najwyższym Trybunałem Narodowym (proces Arthura Greisera).

Orzecznictwo specjalnych sądów karnych stanowiło pierwszą w Polsce próbę zmierzenia się z problemem prawnej odpowiedzialności osób oskarżonych o niemieckie zbrodnie wojenne. Polska z racji tego, że była prekursorką w stworzeniu stosownej podstawy prawnej i aktu ustawodawczego powołującego sądy specjalne, nie mogła korzystać z doświadczeń międzynarodowych w tej kwestii. Od początku też zarysowały się dwie koncepcje, ażeby bądź to włączyć tę dziedzinę karną do istniejącego już sądownictwa powszechnego, bądź stworzyć specjalne sądy dla rozpatrywania tego rodzaju spraw. W końcu zdecydowano się na tę drugą możliwość, wskazując na szczególny rodzaj takich przestępstw jakimi były zbrodnie nazistowskie.

Książkę „Procesy osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w kraju Warty przed polskimi sądami specjalnymi w latach 1945–1946, t. 1–2” można zamówić na stronie Instytutu Pamięci Narodowej.

Polecamy również pozostałe książki, które Instytut Pamięci Narodowej ma w swojej ofercie.