Artur Kijas – „Początki państw. Ruś” – recenzja i ocena

opublikowano: 2014-05-22, 14:35
wolna licencja
Wszyscy chyba znamy legendy o początkach państwa polskiego – jeden z ich bohaterów miał udać się na wschód i dać początek Rusi. Nasi sąsiedzi znają jednak nieco inną wersję tej opowieści. Artur Kijas, opierając się na staroruskich kronikach, przedstawia nam ją w swojej nowej książce.
reklama
Artur Kijas
Początki państw. Ruś
nasza ocena:
7/10
cena:
34,90 zł
Wydawca:
Wydawnictwo Poznańskie
Rok wydania:
2014
Okładka:
miękka
Liczba stron:
328
Format:
145x205 mm
ISBN:
978-83-71-77804-9

Ruś stworzyła zręby swojej państwowości w tym samym niemal czasie co Polska, a tymczasem ten etap jej historii pozostaje prawie zupełnie nieznany dla przeciętnego czytelnika. Gdy Polskę dotknęło rozbicie dzielnicowe, z podobną sytuacją musieli zmierzyć się także władcy kijowscy. Długo można by wymieniać podobieństwa, wystarczy jednak zaznaczyć, że plemię zamieszkujące okolice Kijowa nazywało siebie... Polanami, a to daje olbrzymie pole do spekulacji.

Autor, jak sam przyznaje, podjął się próby syntezy dziejów Rusi nazywanej Kijowską od jej legendarnych początków aż po upadek w 1240 roku, spowodowany najazdem mongolskim. Bazą dla tej pracy są liczne opracowania i artykuły, ale głównym źródłem pozostają kroniki i latopisy, szczególnie Powieść doroczna (w Polsce wydana jako [Powieść minionych lat]). Ze skrupulatnością obcą swoim średniowiecznym kolegom Artur Kijas przedstawia genezę ruskiej państwowości i próbuje odpowiedzieć na związane z nią podstawowe pytania. Jednym z nich jest, dyskutowana już od XVIII wieku, kwestia udziału przybyszów ze Skandynawii, Waregów, w stworzeniu największego słowiańskiego państwa.

Czytelnik ma okazję zapoznać się z procesem podporządkowywania przez księcia kijowskiego olbrzymiego terytorium. Warto zaznaczyć, że jak na standardy średniowieczne, było to terytorium olbrzymie. Autor bardzo dokładnie zaznajamia nas z meandrami polityki dynastycznej, jaką prowadziły ruskie rody książęce. Przybliża nam też proces postępującego rozbicia politycznego Rusi i jej stosunki zagraniczne. Poza kwestią małżeństw z dynastią piastowską czy przyjętego od Bizancjum chrztu, czytelnik może zapoznać się z mniej znanymi wątkami, takimi jak skomplikowane relacje ze stepowymi koczownikami czy Bułgarami Nadwołżańskimi.

Niestety, autor znacznie mniej pewnie czuje się w innych obszarach – gospodarce, życiu codziennym czy nauce. O ile kwestie polityczne i religijno-kościelne zostały objaśnione wyczerpująco i przystępnie, o tyle pozostałe potraktowano w sposób bardzo skrótowy i niezadowalający. Po przeczytaniu książki pozostaje więc pewien niedosyt.

Od strony technicznej i redaktorskiej tom ten nie ma większych wad. Jedynym, ale bardzo bolesnym niedociągnięciem jest brak drzew genealogicznych. Z powodu dużej liczby potomków i plątania się linii dynastycznych na Rusi bardzo łatwo można stracić orientację. Przy braku owych drzew w książce grozi to chyba każdemu nieobeznanemu w tym temacie czytelnikowi. Sprawę dodatkowo utrudnia zwyczaj nadawania książętom otczestw (patronimików) w miejsce używanych przez nas przydomków. Wydaje się, że jeśli jest to publikacja popularyzatorska, powinna być pod tym względem szczególnie dostosowana dla mniej obeznanych odbiorców. Szkoda także, że nie przedstawiono w niej dokładnie skomplikowanego i mającego zapobiec rozpadowi państwa systemu dziedziczenia tronu książęcego w stołecznym Kijowie.

Mimo skrótowego potraktowania kwestii gospodarczych i braku drzew genealogicznych książka pozostaje poważną i sensowną propozycją popularyzatorską. Jest to pozycja odpowiednia dla czytelników, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z najdawniejszą historią naszych wschodnich sąsiadów.

Redakcja: Katarzyna Grabarczyk

reklama
Komentarze
o autorze
Tomasz Piotr Michalik
Absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz I LO im. Wacława Nałkowskiego w Wołominie. Miłośnik twórczości H. H. Kirsta i dziejów II wojny światowej, głównie wyposażenia i sprzętu, ze szczególnym uwzględnieniem Wielkiej Rodziny Okrętów Lotniczych. Na co dzień nauczyciel w jednej z warszawskich szkół.

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2024 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone