Anna Kubajak – „Kresy i Sybir. Losy polskich dzieci” (informacja)

Od samego początku zniewolenia Polski tj. od końca XVIII w. kresowe dzieci wychowane w duchu patriotyzmu walczyły z rosyjskim zaborcą o swą wiarę, polskość. Skutecznie opierały się rusyfikacji. To gimnazjaliści wileńscy, których za pielęgnowanie swej polskości zesłano na Sybir, zostali przez Adama Mickiewicza uwiecznieni w „Dziadach” – arcydziele literatury polskiej. To Lwów był miastem, gdzie zrodziły się tak ważne dla kształtowania postaw polskich dzieci i młodzieży organizacje, jak sokolnictwo czy harcerstwo.

A kiedy w 1918 r. zaistniała możliwość odzyskania przez Polskę niepodległości – walczyły. To Lwowskie Orlęta obroniły Lwów, to polska, również kresowa, młodzież ale i dzieci masowo wzięły udział w zwycięskiej dla Polski wojnie z Rosją Sowiecką w 1920 r. To Lwowskie Orlęta pod Zadwórzem, polskimi Termopilami, ponownie obroniły Lwów w sierpniu 1920 r. przed niespodziewanym atakiem armii Budionnego, składając ofiarę własnego życia.

Ale w tym samym XX wieku dotknęły Polaków tragedie na skalę apokaliptyczną.

W 1915 r. wycofująca się armia rosyjska przeprowadziła akcję „spalonej ziemi”, pustosząc i paląc doszczętnie wschodnie tereny Rzeczypospolitej a ludność pędząc w głąb Rosji.

W II połowie lat 30. XX w. Polacy z dalszych Kresów, które nie weszły w skład Polski oraz z całej Rosji zostali poddani totalnemu terrorowi. Byli masowo mordowani (w dużo większym stopniu niż inne grupy narodowościowe), całe rodziny masowo wywożono na Syberię i do Kazachstanu, wiele dzieci odbierano rodzicom kierując je do „dietdomów” celem zruszczenia.

Okres II wojny światowej i okupacji sowieckiej był dalszym ciągiem prześladowań Polaków – kolejne masowe morderstwa, trzy wielkie wywózki całych rodzin na zesłanie i życie w strasznych warunkach. Koniec wojny przyniósł następną tragedię – utratę wschodnich ziem Polski, prawie połowy terytorium państwa i przymusową ewakuację polskiej ludności.

Na tle tych okrucieństw tym bardziej trzeba cenić pomoc i życzliwość jakiej doświadczały polskie dzieci. W latach 1920–1921 Japończycy ofiarnie i bardzo skutecznie zaangażowali się w ich ratowanie, szczególnie sierot, na terenie Syberii ogarniętej rewolucją bolszewicką. Herbert Hoover zorganizował na ogromną skalę żywnościową pomoc amerykańską w latach 1919–1922 m.in. dla zrujnowanej Polski, dzięki której uratowano miliony dzieci od głodu.

W latach II wojny światowej, gdy w 1942 r. około 20 tysięcy dzieci opuszczało Rosję Sowiecką z Armią Andersa znalazły one miejsce do życia prawie na wszystkich kontynentach świata.

Z jednej strony trudne i dramatyczne dzieje, z drugiej strony uroda Kresów (tych historycznych i tych współczesnych) zobrazowane są dodatkowo wybitnymi dziełami naszych artystów – obrazami, rysunkami czy poezją. Tematowi temu w książce został poświęcony jeden rozdział. Wśród prezentowanych dzieł warto zwrócić uwagę na dokumentalne, a zarazem doskonałe, artystyczne rysunki N. Ordy, które wprowadzają nas w XIX-wieczny obraz Kresów czy poezję Mariana Jonkajtisa – barda Sybiraków.

Książka ma charakter albumowy, popularnonaukowy. Została wydana w twardej oprawie. Zawiera bardzo dużo ilustracji – zdjęć, obrazów, rysunków.

Książka „Kresy i Sybir. Losy polskich dzieci” jest drugą pozycją z serii syberyjskiej. Pierwszą jest „Sybir i Syberia w dziejach narodu polskiego”. Pozycje można zakupić w okazyjnej cenie na stronie wydawcy.

Patronem medialnym książki jest „Histmag.org” .