Andrea Pitzer – ,,Noc, która się nie kończy. Historia obozów koncentracyjnych” – recenzja i ocena
Andrea Pitzer –,,Noc, która się nie kończy. Historia obozów koncentracyjnych” – recenzja i ocena
Andrea Pitzer jest amerykańską dziennikarką, która za oceanem zadebiutowała książką,,Ukryta historia Vladimira Nabokova”. W najnowszej książce zatytułowanej Noc, która się nie kończy. Historia obozów koncentracyjnych” Pitzer opowiada o być może największej tragedii w naszych dziejach – systemie obozów koncentracyjnych. Autorka omawia więc nie tylko te najbardziej straszliwe – tworzone przez Niemców, ale sięga po szereg innych przykładów.
Dla osób mniej zainteresowanych historią może to stanowić pewne zaskoczenie, ale kiedy powstawały pierwsze obozy koncentracyjne, Adolf Hitler miał zaledwie 7 lat! Początków omawianych ośrodków doszukiwać można się na Kubie i od przeszło wieku nie ma momentu, w którym całkowicie zniknęłyby z mapy świata. Ich charakter wielokrotnie się zmieniał, niemniej zawsze były to miejsca przeznaczone dla grup ludzi, które rząd wyłącza spod normalnej procedury prawnej, skazując ich na izolację, cierpienie lub śmierć bez choćby sfingowanego procesu sądowego. Czasem ma to na celu odseparowanie ludzi uznawanych za cudzoziemców lub outsiderów od reszty, a czasem ma być formą kary wymierzonej w konkretną grupę.
Nie miały znaczenia płeć, wiek, ani doświadczenie życiowe. Ludzie przetrzymywani byli zazwyczaj ze względu na przekonania polityczne, religijne oraz przynależność rasową lub tożsamość kulturową. Regularne tortury i mordy były na porządku dziennym. Andrea Pitzer dotarła do naocznych świadków historii przebywających w różnych obozach koncentracyjnych przez wiele miesięcy, a często wiele lat w warunkach trudnych do wyobrażenia. Na podstawie ich relacji starała się ukazać dzieje tych miejsc.
Idea wykorzystywania obozów koncentracyjnych rozszerzyła się tak naprawdę na cały świat. Tworzenie przez Hiszpanię obozów koncentracyjnych na Kubie czy Wielką Brytanie w RPA to jedynie wierzchołek góry lodowej. Masowe mordy w zamkniętych ośrodkach czy wyzyskiwanie ludności do katorżniczej pracy odbywało się m.in. w Rosji, Niemczech, Francji, Chinach, Kambodży czy Kenii. Także we współczesnej Korei Północnej funkcjonują zamknięte ośrodki wzorowane na obozach koncentracyjnych. I nawet jeśli ich charakter nieco się zmienił, idea pozostała taka sama.
Andrea Pitzer wykonała ogrom pracy, aby zebrać odpowiedni materiał do napisania takiej książki, a dobra kwerenda źródłowa zaowocowała imponującą bibliografią. Liczne wyjazdy zagraniczne pomogły w kontaktach i zdobyciu relacji od naocznych świadków, którzy przetrwali obozowe piekło. Na uwagę zasługuje również okładka książki. Dzięki grubej oprawie i aranżacji spójnej z tekstem książki jest to bardzo atrakcyjne wydanie. Brak literówek i niezrozumiałych zdań jest niewątpliwym plusem publikacji. Zarówno tłumaczenie tekstu, jak i korekta zdały egzamin celująco.
Mimo licznych zalet recenzowanego reportażu, odnoszę wrażenie, że niektóre przykłady opisane w książce są nieco przerysowane. Niektóre z opisanych obozów pracy nie powinny być utożsamiane z obozami koncentracyjnymi. Wydaje mi się także, że niektóre ośrodki zostały wybrane na zasadzie,,dopasowania” do tezy i założeń książki. Również pierwsza część tytułu nie do końca oddaje ducha fabuły. Mimo wymienionych mankamentów, recenzowaną pracę należy ocenić pozytywnie. Płynny, lekki (jak na dramatyczne historie ukazane w książce) tekst pozwala pochłonąć książkę w kilka wieczorów.
Mam nadzieję, że historie opowiedziane w książce Andrei Pitzer będą przypomnieniem o mrocznej stronie ludzkiej natury oraz przestrogą dla wszystkich. Czy historia zatoczyła koło? Oby tragedia obozów koncentracyjnych nigdy więcej się nie powtórzyła.
