Akt Unii Lubelskiej z 1569 r. na wystawie w w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie

Akt Unii Lubelskiej (fot. Archiwum Główne Akt Dawnych)

Archiwa państwowe czynnie włączają się w obchody Roku Unii Lubelskiej, ustanowionego przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dla uhonorowania podpisanego przez Polskę i Litwę w 1569 r. aktu. Ten do dziś pokazywany niezwykle rzadko dokument zostanie powszechnie zaprezentowany w Warszawie w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Archiwa państwowe będące depozytariuszem najstarszych, najcenniejszych i najważniejszych materiałów historycznych, organizują w tym celu oficjalną uroczystość oraz otwartą i bezpłatną wystawę dla publiczności.

W programie uroczystości, która odbędzie się 2 lipca br., zaplanowano m.in. odczytanie fragmentu tekstu zaprezentowanego dokumentu, wykład historyczny, koncert muzyki dawnej oraz premierę publikacji „Unia Lubelska 1569. Pieczęcie i herby. Historia jednego dokumentu” pod redakcją profesora Sławomira Górzyńskiego, będącą nie tylko wkładem archiwów państwowych w uczczenie tego jubileuszu, ale też wiele wnoszącą w badania historyczne.

Następnie w dniach 3-6 i 8-12 lipca br. mieszkańcy i turyści będą mogli osobiście zobaczyć oryginalny dokument pergaminowy, potwierdzony 78 pieczęciami senatorów i posłów Wielkiego Księstwa Litewskiego, czyli litewski egzemplarz przeznaczony dla stanów koronnych. Egzemplarz polski, pod którym podpisali się posłowie reprezentujący Koronę Polską i przeznaczony dla strony litewskiej, nie zachował się do naszych czasów. Wystawa, otwarta dla szerokiej publiczności w Archiwum Głównym Akt Dawnych, zaprezentuje nie tylko sam akt Unii Lubelskiej, ale też zgromadzone dokumenty stanowiące kontekst jej powstania. Wstęp na ekspozycję jest wolny.

Zawarty w 1569 r. akt Unii Lubelskiej jest wyjątkowym na skalę światową świadectwem ustanowienia na drodze pokojowych negocjacji wspólnoty dwu sąsiednich krajów - Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powstałe na tej mocy państwo miało odtąd jednego, wspólnie wybieranego władcę, wspólny sejm, obronę, politykę zagraniczną i monetę. Unia cechowała się trwałym charakterem, polityczną siłą i kulturową atrakcyjnością. Porozumienie to było ważne nie tylko dla Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, ale też stało się momentem przełomowym w rozwoju zasad demokratycznych całej nowożytnej Europy.

O uznaniu doniosłości znaczenia aktu Unii Lubelskiej przez instytucje międzynarodowe świadczy wpisanie dokumentu na Międzynarodową Listę Programu UNESCO Pamięć Świata oraz uhonorowanie go Znakiem Dziedzictwa Europejskiego przez Komisję Europejską.

Archiwa państwowe otwierają swoje drzwi i zapraszają do uczestnictwa w obchodach 450. rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej i zobaczenia jednego z najciekawszych materiałów historycznych, jaki przetrwał do naszych czasów.

Akt Unii Lubelskiej (fot. Archiwum Główne Akt Dawnych)

Inicjatywa odbywająca się w ramach obchodów setnej rocznicy utworzenia sieci archiwów państwowych w odrodzonej Polsce została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości, Patronatem Honorowym Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marka Kuchcińskiego oraz Patronatem Honorowym Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotra Glińskiego. Projekt realizowany jest również w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości. Patronem medialnym wydarzenia prezentującego dziedzictwo narodowe jest TVP1.