90 lat Archiwum Akt Nowych
W dniu 9 lutego 2009 roku uroczystą mszą o godzinie 9:00 w kościele oo. Paulinów przy ulicy Długiej 3 w Warszawie rozpoczęły się oficjalne obchody 90-lecia istnienia centralnego archiwum Rzeczypospolitej – Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Mszę odprawił ks. prof. dr hab. Janusz Zbudniewek (historyk zakonu Ojców Paulinów).Po mszy pracownicy AAN oraz zaproszeni goście udali się do Galerii Porczyńskich, gdzie zostali przywitani przez Dyrektora Archiwum Akt Nowych – dra Tadeusza Krawczaka. Do zgromadzonych uczestników przemówienie wygłosił wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Tomasz Merta. W przemówieniu podkreślił dobitnie doniosłą rolę Archiwum Akt Nowych w ochronie dziedzictwa narodowego. Następnie do zgromadzonych przemówił Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Sławomir Radoń, który odczytał wszystkim list gratulacyjny skierowany do Dyrektora AAN. Podkreślił w nim zasługi dra Tadeusza Krawczaka w kierowaniu Archiwum, które borykając się z wieloma trudnościami dzielnie stoi na straży dziedzictwa narodowego. Po wystąpieniach wiceministra i Naczelnego Dyrektora nastąpiła dekoracja odznaką okolicznościową AAN, sztandaru środowisk związanych z Polską Organizacją Wojskową i Legionami Józefa Piłsudskiego (sztandar od 1997 roku znajduje się w AAN).
Po tym punkcie uroczystości rocznicowych do zgromadzonych przemówił prof. dr hab. Edward Kołodziej. W swojej prezentacji przypomniał o tym, że AAN jest największym i najważniejszym pod względem zasobu archiwum państwowym. Profesor Kołodziej podkreślił doniosłą rolę archiwistów AAN w kształtowaniu zrębów państwowości polskiej, gdy w 1919 przejmowali dokumentację urzędów zaborczych niezbędną dla funkcjonowania powstającego państwa polskiego. Przypomniał również o tym, jak z narażeniem życia podczas okupacji chronili najważniejsze dla historii Polski dokumenty. Następnie profesor Kołodziej opowiedział o stratach, jakie AAN poniosło podczas Powstania Warszawskiego, i o funkcjonowaniu Archiwum w powojennej rzeczywistości. W ostatniej części swej prezentacji przedstawił działalność AAN w warunkach powojennych, problemy z narastającym zasobem i historię budynku przy ul. Hankiewicza 1, gdzie obecnie mieści się Archiwum.
Po prezentacji profesora Edwarda Kołodzieja nastąpiły przemówienia zaproszonych gości specjalnych. Jako pierwszy przemówił ppłk Czesław Cywiński, prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W swym przemówieniu nawiązał do idei archiwum głoszonej przez Michaela Focaulta. Archiwum, które jest nie tylko instytucją, ale zbiorem doświadczeń ludzkich. Następnie swe słowo do uczestników obchodów rocznicowych skierował dr Adolf Juzwenko, wiceprzewodniczący Rady Archiwalnej, Dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Przypomniał on, że Archiwum Akt Nowych było nie tylko instytucją zabezpieczającą od strony dokumentalnej funkcjonowanie powstającej po latach zaborów Polski. Przypomniał również o wielkich stratach, które poniosło Archiwum Akt Nowych podczas Powstania Warszawskiego, kiedy to prawie 90% zasobu zostało zniszczone przez niemieckiego okupanta. Dr Juzwenko nie zapomniał również o tym, jak po wojnie archiwiści AAN pieczołowicie pracowali nad zachowaniem dla potomnych resztek pozostałych z pożogi wojennej cennych dokumentów.
Po przemowie dra Adolfa Juzwenki, swe słowa do zgromadzonych w Galerii uczestników skierował prof. dr hab. Janusz Poraziński, Prezes Stowarzyszenia Archiwistów Polskich. W swym przemówieniu podkreślił doniosłą rolę archiwistów z AAN w tworzeniu Stowarzyszenia Archiwistów Polskich. Następnie do uczestników obchodów przemówiła Małgorzata Mroczkowska z Archiwum MSZ. Podkreśliła bardzo ważną role AAN we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Kolejnym z zaproszonych gości, który zwrócił się do uczestników był Marek Krawczyk, Prezes Towarzystwa Opieki nad Archiwami Instytutu Literackiego w Paryżu. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że Archiwum Akt Nowych wraz z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych odegrało bardzo istotną rolę w pracach związanych z ochroną materiałów zgromadzonych w Instytucie Literackim w Maissons – Laffite.
Ostatnim z przemawiających był prof dr hab. Kazimierz Kozłowski (Uniwersytet Szczeciński), który wygłosił uroczysta laudację na cześć archiwistów pracujących w AAN oraz samego Archiwum Akt Nowych.
Po oficjalnej części obchodów z wiązanką pieśni patriotycznych wystąpił Zespół Reprezentacyjny Wojska Polskiego.
Zobacz też
Wszystkie fotografie wykonał Dariusz Wierzchoś. Tekst zredagował Kamil Janicki