„90 Rocznica Odzyskania Niepodległości” (11listopada1918.pl) – recenzja i ocena portalu

Ocena recenzenta: ++5/10++

Serwis „90. Rocznica Odzyskania Niepodległości” powstał jako pokazowy projekt zespołu Infografiki Polskiej Agencji Prasowej. Patronem projektu jest Ministerstwo Edukacji Narodowej, a współpracę z projektem nawiązała Biblioteka Narodowa, Centralne Archiwum Wojskowe, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Trzeci Program Polskiego Radia oraz Telekomunikacji Polska. Opiekę naukową nad projektem sprawował prof. Paweł Wieczorkiewicz (IH UW). W tworzeniu części multimedialnej serwisu wykorzystano materiały (często unikatowe) pochodzące z licznych zbiorów m.in. CAW, MHF czy Polskiego Radia. Pomysłodawcy i twórcy serwisu deklarowali, że jest on skierowany do uczniów i ma im przybliżyć genezę odzyskania przez Polskę niepodległości.

Serwis otwiera prezentacja multimedialna wprowadzająca w tematykę serwisu. W tle słychać Mazurka Dąbrowskiego, tekst czyta znany lektor Ksawery Jasieński, a przed oczyma ukazują się zdjęcia dokumentujące tamte wydarzenia. Prezentacja ta ma służyć raczej początkowemu zaciekawieniu odwiedzającego niż przekazaniu mu konkretnej wiedzy.

Kolejnym punktem jest kalendarium prezentujące na osi czasu podstawowe wydarzenia od zamachu na arcyksięcia Ferdynanda w 1914 r. aż po objęcie przez Piłsudskiego funkcji Tymczasowego Naczelnika Państwa. Daty zaprezentowano skromnie, bez słowa komentarza czy ilustracji. Podana została większość najważniejszych dat dotyczących Polski i pierwszej wojny światowej, chociaż niektórych brakuje – wspomina się o bitwie II Korpusu Polskiego pod Kaniowem w maju 1918 r., nie ma natomiast wzmianki o wcześniejszym przedarciu się na stronę rosyjską II Brygady Legionów, z której powstał korpus.

Warto przyjrzeć się tekstom umieszczonym na stronie. W dziale Zagadnienia przedstawiono informacje o polskich formacjach walczących w I wojnie światowej oraz o przebiegu wydarzeń z października i listopada, które inaugurowały funkcjonowanie odradzającego się państwa. Teksty są krótkie, ale poruszają podstawowe informacje o prezentowanych zagadnieniach. Brakuje tu jednak kilku istotnych tematów, takich jak chociażby polskie organizacje polityczne w czasie pierwszej wojny światowej. Następny dział to Postacie, prezentujący najważniejszych twórców niepodległości. Znajdują się tam oczywiście tak ważne postacie, jak: Józef Piłsudski czy Roman Dmowski, a także liczni oficerowie (m.in.: Józef Dowbór-Muśnicki, Józef Haller, Edward Rydz-Śmigły, Lucjan Żeligowski) oraz politycy (m.in.: Zdzisław Lubomirski czy Maurycy Zamoyski), brakuje jednak wzmianek o innych ważnych postaciach, takich jak np.: Ignacy Daszyński, Jędrzej Moraczewski, Wincenty Witos czy gen. Tadeusz Rozwadowski. Przy każdej postaci, oprócz zdjęcia, znajdziemy dość przyzwoity biogram przedstawiający informacje z życiorysu danej osoby.

Szczególną rolę w zamyśle twórców odgrywają również multimedia. Zacznijmy od zdjęć. Jak podkreślał, podczas premiery serwisu, kustosz krakowskiego Muzeum Historii Fotografii — Andrzej Rybicki, polskie zdjęcia z tego okresu są wyjątkowe — fotografami zostawali amatorzy, którzy na front brali ze sobą aparaty. Wiele tego typu amatorskich zdjęć pojawia się na stronie. W dziale Multimedia znajduje się łącznie 288 fotografii, przedstawiających zarówno Legiony Polskie, jak i oddziały tworzone w Rosji i Francji oraz wydarzenia z października i listopada 1918 roku. Zdjęcia te w większości pokazują żołnierzy polskich oddziałów wojskowych z czasów pierwszej wojny światowej – podczas oficjalnych uroczystościach, w marszu czy też w życiu codziennym. Zdjęcia te są często bardzo interesujące, szkoda jednak, że mechanizm przeglądania pozwala wyłącznie na oglądanie ich po kolei, bez możliwości szybkiego trafienia do wybranego zagadnienia.

Poza zdjęciami w dziale Multimedia znaleźć można inne rodzaje źródeł historycznych. Wystąpienia i dokumenty, oprócz tego, że występują w wersji tekstowej, są dostępne w formacie audio (czytane przez Ksawerego Jasieńskiego). Na stronie zamieszczono przedwojenne nagrania pieśni patriotycznych (m.in.: Rozkwitały pąki białych róż, Jedzie na Kasztance, My, Pierwsza Brygada) oraz utrwalone dźwiękowo wspomnienia oficerów polskich oddziałów z tego okresu. Znajdują się tu także fotoreprodukcje oryginalnych dokumentów – często cennych, chociaż w kilku wypadkach fragmentami nieczytelnych. Występuje tu także problem podobny do tego w galerii zdjęć – interfejs uniemożliwia łatwy wybór konkretnego dokumentu.

Ostatnimi elementami serwisu są Mapy i Quiz. Pierwsze z nich przedstawiają Europę i ziemie polskie w różnych momentach pierwszej wojny światowej i w latach powojennych. Możliwe jest nałożenie na nie pewnych elementów, takich jak miejsca tworzenia się polskich ośrodków politycznych czy miejsca bitew. Drugi z elementów dzieli się na poziom prostszy (układanie mapy Europy przed- i powojennej) oraz trudniejszy (test wyboru z pytaniami dotyczącymi treści zawartej na stronie).

Strona wykonana została w technologii Flash. W efekcie jest ona atrakcyjniejsza wizualnie, ale jednocześnie bardziej obciąża serwery i łącza, co w wypadku tak bogatego w materiały serwisu wychodzi ostatecznie na minus. Szata graficzna nawiązuje kompozycyjnie do innych stron Polskiej Agencji Prasowej, w założeniu ma być prosta i elegancka, jednak nie zachwyca. Podczas przeglądania strony nie ma problemu z odczytywaniem tekstu.

Minusem serwisu jest to, że tych naprawdę bogatych materiałów (fotografii i nagrań dźwiękowych) nie można pobrać na dysk, przez co zmuszonym jest się do odtwarzania ich z serwisu. Pochłania to czas, obciąża łącze i jest niewygodne.

Serwis rocznicowy przygotowany przez Polską Agencję Prasową przypomina mi w pewnym stopniu komputerowe encyklopedie multimedialne (nie tylko historyczne), z którymi miałem kontakt we wczesnych latach szkolnych. Zawierały one dużo multimediów, które w największym stopniu przyciągały uwagę i były oglądane najchętniej. Jednocześnie teksty tam zawarte miały charakter przyczynkowy i nie zaspokajały w całości potrzeb czytelnika. Podobnie jest z tym serwisem. Jego mocną stroną są fotografie i nagrania dźwiękowe (których niestety nie można pobrać ze strony), natomiast z tekstami jest pewien problem – te umieszczone na stronie stoją na przyzwoitym poziomie, jednak pewne rzeczy nie są poruszone, przez co nie o wszystkim można się dowiedzieć.

Oczywiście trudno jest historykowi (zawodowcowi, studentowi czy miłośnikowi) oceniać tego typu serwis. Twórcy sami podkreślali, że ich odbiorcą są uczniowie oraz nauczyciele, którzy mogliby wykorzystać ten serwis na lekcjach. Najwłaściwiej byłoby więc zapytać o zdanie uczniów gimnazjów i szkół średnich, na ile ten serwis im się podoba. Smutniejszy jest inny fakt – według zapowiedzi twórców, prace nad serwisem zostały zamknięte. Szkoda, gdyż zmiany mogłyby wyeliminować niektóre braki. W tej chwili serwis „90. Rocznica Odzyskania Niepodległości” to miejsce, do którego można zajrzeć kilka razy wyłącznie po to, by przejrzeć ciekawe multimedia.

Korektę przeprowadziła: Joanna Łagoda