400 lat bitwy pod Kłuszynem – bitwa (cz. I) | Portal historyczny Histmag.org

Zdjęcia wykonano w czasie inscenizacji „Kłuszyn 1610” w Warszawie.

Wojska polskie, dowiedziawszy się, że w ich kierunku zmierza silna armia moskiewsko-szwedzka Dymitra Szujskiego, wydzieliwszy część sił do blokady wojsk Wałujewa w Cariowie Zajmiszczu, wyruszyły na spotkanie przeciwnika.

Armią dowodził hetman polny koronny Stanisław Żółkiewski.

Hetman wiódł ze sobą ok. 5500 husarzy, 1000 jazdy kozackiej, 200 piechoty i 2 lekkie działka. Zarówno jednak piechota jak i artyleria pozostały w tyle za kawalerią.

Żółkiewski nakazał marsz komunikiem (tzn. bez taborów), aby zwiększyć tempo własnych wojsk i uzyskać efekt zaskoczenia.

Po całonocnym marszu, nad ranem 4 lipca oddziały polskie znalazły się przed oddziałami Szujskiego niedaleko wsi Kłuszyn.

Pomiędzy obydwoma wojskami znajdowały się mniejsze wsie, a całe pole bitwy przegrodzone było płotami. Oddziały polskie podpaliły chaty i próbowały zdemontować przeszkody, jednak zostały odepchnięte przez oddziały szwedzkie, które obsadziły te dogodne fortyfikacje.

Naprzeciwko lewego skrzydła wojsk polskich ustawiły się oddziały przysłane przez Szwedów, dowodzone przez Jacoba de la Gardie. Oddziały te nazywano „niemieckimi”, jednak oprócz rodowitych mieszkańców państw Rzeszy walczyli tam też Szwedzi, Finowie a także najemni Anglicy, Flamandowie czy Szkoci.

Naprzeciwko prawego skrzydła oddziałów Żółkiewskiego stały oddziały moskiewskie, złożone ze strzelców i pospolitego ruszenia chłopów i bojarów. Wojska te, chociaż liczne, były wyszkolone gorzej niż oddziały „niemieckie”.

W drugim rzucie wojsk Szujskiego stały oddziały konne, zarówno lekka jazda moskiewska, jak i wyposażona na wzór zachodnioeuropejski rajtaria.

Niedługo po przybyciu Żółkiewski wydał rozkaz do natarcia.

Głównym kierunkiem uderzenia (zanim przybyła piechota polska) było prawe skrzydło i stojące tam oddziały moskiewskie. Hetman liczył, że rozbicie ich będzie łatwiejsze niż szarża na pikinierów i muszkieterów szwedzkich.

Husaria kilkukrotnie musiała wycofywać się i powtarzać swoje szarże na przeciwnika.

Na lewym skrzydle jazda polska wiązała siły szwedzkie. Walki były tu trudne, zwłaszcza, że nie do końca udało się rozebrać znajdujące się tam płoty, przez co jazda mogła atakować tylko w miejscach, gdzie znajdowały się wyrwy.