[snippet-468]

 [GALLERY]https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/1.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/1_600x399_thb_428413.jpg;*Ciechocinek* – Zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym stanowi unikatowy kompleks zabytkowych budowli i urządzeń przemysłowych, powiązanych z przestrzenią rekreacyjną uzdrowiska. Miała tu miejsce produkcja spożywczej soli warzonej oraz soli wykorzystywanych w przyrodolecznictwie. Zespół stanowi materialny dokument, ukazujący wysiłki budowy nowoczesnego przemysłu solnego w warunkach porozbiorowych. Powstanie saliny ciechocińskiej powiązane jest z sylwetkami działaczy gospodarczych: Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, Fryderyka Wilhelma Lempe, Konstantego Leona Wolickiego i innych (fot. A. Hanaka, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/2.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/2_600x401_thb_375199.jpg;*Gdańsk* – Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku-Oliwie jest przykładem zabytku o szczególnym znaczeniu dla kultury i dziedzictwa polskiego. Całość założenia obejmuje teren dawnego klasztoru cystersów z kościołem pw. Trójcy Świętej (obecnie katedra) wraz z częścią rezydencjonalną oraz parkową. Opactwo oliwskie, ukształtowane w okresie XII-XVIII w., to unikalny zespół o wysokim walorze autentyczności. Jest ono miejscem o szczególnej randze historycznej poprzez związek z istotnymi wydarzeniami oraz ważnymi postaciami historycznymi: spoczywają tu tacy władcy Pomorza Gdańskiego jak: Sambor I, Mściwój, Świętopełk i Mściwój II, a także opaci i biskupi. W Oliwie powstały również dokumenty stanowiące dla Pomorza Gdańskiego najstarsza grupę źródeł pisanych, np. 7 października 1587 r. król Zygmunt III Waza podpisał w Oliwie _Pacta conventa_ . Obecnie Oliwa odgrywa istotną rolę w świadomości społecznej. Dawny kościół klasztorny jest nieprzerwanie związany z kultem. Jako serce archidiecezji gdańskiej skupia najważniejsze wydarzenia religijne, patriotyczne i artystyczne (fot. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/3.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/3_600x450_thb_330404.jpg;*Grudziądz* – Zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panorama od strony Wisły. Grudziądzkie spichlerze pełniły funkcję przeładunkową i podobnie jak inne zlokalizowane w dużych ośrodkach obiekty tego rodzaju zostały zbudowane w zwartej grupie,  którą można uznać za świadomą kompozycję urbanistyczną. Omawiane załozenie jest jednak unikatowe, stanowiło bowiem kompozycyjne domknięcie murów miejskich, tworząc integralna część systemu obronnego miasta. Spichlerze wybudowano na stromej skarpie wiślanej, co zaowocowało różną liczba kondygnacji naziemnych poszczególnych budynków od strony miasta i rzeki (2-3 kondygnacje przy ul. Spichrzowej i 5-6 przy Wiśle) oraz wymusiło wzmocnienie spichlerzy licznymi przyporami. W efekcie powstał zespół zabudowy o niezwykłych walorach architektonicznych i urbanistycznych. Prawie wszystkie zachowane do czasów obecnych budynki datuje się na XVI - XVII w. Zabytkowe spichlerze, które na przestrzeni wieków wiele razy ulegały zniszczeniu, odbudowywano i konserwowano zachowując oryginalna formę, a w niektórych przypadkach wtórnie użyto starych cegieł (fot. P. Sekuła 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/4.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/4_600x400_thb_338119.jpg;*Janów Podlaski* – Stadnina koni w Janowie Podlaskim- Wygodzie jako zespół architektoniczno-krajobrazowy jest unikatowym zabytkiem w swej kategorii, nie posiadającym analogii w skali kraju. Założona została w 1817 r. z przeznaczeniem na państwową hodowle koni szlachetnych ras. Jej najwiekszy rozkwit przypada na lata 1830-1860, kiedy zaprojektowano i zrealizowano zasadniczy schemat kompozycyjny założenia obudowanego wałem przeciwpowodziowym od strony Bugu i połączonego z miastem aleją na grobli .W ciagu 200 lat istnienia stadnina janowska zdobyła renomę przodującego ośrodka kontynuujacego staropolskie tradycje, dlatego postrzegana jest dziś jako pomnik polskiej kultury hodowlanej (fot. J. Niedźwiedź, 2016, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/5.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/5_600x357_thb_368080.jpg;*Kielce* – Dawny pałac biskupów oraz katedra (do pocz. XIX w. kościół kolegiacki) są głównymi dominantami kieleckiego Wzgórza Zamkowego. Szczególną wartością dla polskiego dziedzictwa kulturowego cechuje się dawny pałac biskupi, jedyna w kraju zachowana w tak dobrym stanie rezydencja z 1. poł. XVII w. Najwyższa wartość artystyczną prezentuje zachowany wystrój wnętrza pałacu, ściśle powiązany z polska historią i kulturą doby baroku. Składają się na niego m.in. unikatowe stropy ramowe z obrazami warsztatu Tomasza Dolabelli, polichromowane stropy belkowe, malowane fryzy podstropowe oraz sztukaterie. Katedra, która ma genezę średniowieczną, była wielokrotnie przebudowywana, zaś jej obecna forma ukształtowana została etapami od końca XVI do 1 poł. XVIII w., częściowo przy wtórnym wykorzystaniu romańskich ciosów. Świątynia stanowi ważny przykład nowożytnej architektury sakralnej i jest skarbnicą wielu cennych dzieł sztuki, spośród których na uwagę zasługują m.in. późnobarokowy ołtarz główny oraz renesansowy nagrobek Elżbiety z Krzyckich Zebrzydowskiej (fot. Sz. Pawlak 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/6.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/6_600x337_thb_355518.jpg;*Kraków* – Kopiec Tadeusza Kościuszki wraz z kaplicą bł. Bronisławy, dawnymi koszarami fortu nr 2 „Kościuszko” i Aleją Jerzego Waszyngtona stanowią zespół zabytkowy o najwyższych wartościach historycznych, kompozycyjnych i krajobrazowych. Kopiec Kościuszki jest dokumentem polskiego patriotyzmu, symbolem dążeń niepodległościowych narodu polskiego pozbawionego państwowości. Jest także wybitnym dziełem inżynierii i znaczącym dla Krakowa elementem krajobrazu kulturowego. Kopiec usypano na wzgórzu bł. Bronisławy w Krakowie w latach 1820-1823 dzięki ofiarności wszystkich warstw społecznych uczestniczących w powszechnej składce. Stał się on zatem własnością narodową i w czasach zaborów uważany był za ostatni skrawek niepodległej Polski (fot P. Sekuła, 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/7.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/7_600x450_thb_519251.jpg;*Nieborów i Arkadia* – Zespół pałacowo-ogrodowy w Nieborowie i ogród sentymentalno-romantyczny w Arkadii należą do elitarnej w skali kraju grupy autentycznych, integralnych przykładów dawnej, wiejskiej rezydencji magnackiej skupiającej w swoich granicach rozwiązania o charakterze reprezentacyjnym, gospodarczym i przemysłowym. Zarówno obiekt w Nieborowie, jak i Arkadii cechuje wysoka wartość artystyczna przejawiająca się zarówno w formie architektury rezydencjonalnej, jak i w realizacjach sztuki ogrodowej. Zespół pałacowo-ogrodowy w Nieborowie posiada czytelny układ przestrzenny z zachowanymi charakterystycznymi elementami struktury ogrodu regularnego i krajobrazowego, a także w znacznym stopniu oryginalne tworzywo roślinne i układ wodny. Barokowy pałac, wraz z autentycznym układem i wyposażeniem wnętrz, zbiorami sztuki, biblioteką i archiwum stanowi ewenement w skali kraju i jest jedną z najlepiej zachowanych rezydencji polskiej magnaterii. Ogród w Arkadii założony w 1778 r. należy do pierwszych w Polsce kompozycji o cechach początkowo sentymentalnych, wzbogaconych później o rys romantyczny. Sama kompozycja powstała pod wpływem szkoły angielsko-chińskiej (fot. P. Sekuła, 2017, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/8.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/8_600x400_thb_243826.jpg;*Gościkowo-Paradyż* – Zespół klasztorny w Gościkowie-Paradyżu jest jednym z najcenniejszych zabytków sztuki sakralnej na terenie województwa lubuskiego, który zachował pierwotną kompozycję przestrzenną i relację z otoczeniem. Opactwo w Paradyżu jest zabytkiem o szczególnej randze historycznej poprzez rolę w polityce państwowej związaną ze swoim strategicznym położeniem. Jako najdalej wysunięty na zachód przyczółek odrodzonego po rozbiciu dzielnicowym królestwa, Paradyż stał się przedmiotem zainteresowania Władysława Łokietka, który w 1327 r. objął klasztor swoja opieką. Istotny wpływ na proces polonizacji konwentu miał także cysters Jakub z Paradyża – teolog i filozof. Jego inicjatywie należy przypisać wydanie bulli papieskiej, w której papież Bonifacy IX nakazał wszystkim cystersom na terenie Polski kształcić się w Akademii Krakowskiej. Rangę Paradyża podkreślają jego związki z wybitnymi osobistościami, mężami stanu i politykami, np. Markiem Łętowskim – sekretarzem Zygmunta III Wazy i wychowawcą Władysława IV czy Pawłem Sapiehą – sekretarzem wielkim litewskim (fot. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/9.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/9_600x400_thb_319245.jpg;*Radruż* – Zespół cerkwi pw. św. Paraskewy w Radrużu jest jednym z najcenniejszych przestrzennych założeń cerkiewnych na terenie kraju. Założenie wyróżnia się wyjątkowymi wartościami jako ważne materialne świadectwo tradycji artystycznych Kościołów wschodnich na ziemiach Rzeczypospolitej. Cerkiew, która zbudowana została prawdopodobnie na przełomie XVI i XVII wieku, zaliczana jest do najstarszych drewnianych świątyń obrządku wschodniego zachowanych na terenie Polski. Świątynia stanowi bezcenny przykład indywidualnych rozwiązań będących lokalna próbą adaptacji cech cerkwi murowanych. Wyjątkowy jest również wystrój i wyposażenie wnętrza, na które składają się m.in. XVII-wieczna figuralno-ornamentalna polichromia na ścianie ikonostasowej oraz w sanktuarium, a także architektoniczny ikonostas z 58 ikonami z XVII-XVIII w. i dwa osiemnastowieczne ołtarze boczne (fot. Piotr Ostrowski 2016, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/10.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/10_600x338_thb_435305.jpg;*Sandomierz* – Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy – Sandomierz jest jednym z najstarszych i najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce, odgrywającym, zwłaszcza w dobie Piastów i Jagiellonów, szczególna role polityczną, gospodarczą oraz kulturalną. Dogodne położenie miasta na szlaku handlowym z Rusią i Litwą oraz na handlowym szlaku wiślanym uczyniło z Sandomierza zamożny ośrodek, w którym kwitło życie kulturalne. Znaczenie Sandomierza wzmacniała ponadto kolegiata dzięki swojej wysokiej pozycji w hierarchii Kościoła w Polsce. W obszarze historycznego Sandomierza znajdują się liczne zabytki należące do najwyższej klasy dzieł architektury, rzeźby i malarstwa. Najcenniejsze z nich to m.in. katedra pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii z freskami w stylu rusko-bizantyńskim, znajdujący się nieopodal gotycki dawny dom mansjonarzy zw. Domem Długosza, późnoromański kościół pod wezwaniem św. Jakuba z klasztorem dominikanów czy średniowieczny układ urbanistyczny miasta z prostokątnym rynkiem i geometryczna siatka ulic, otoczony pozostałościami murów miejskich (fot. Sz. Pawlak, 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/11.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/11_600x432_thb_513763.jpg;*Szalowa* – Późnobarokowy, wzniesiony w pierwszej połowie XVIII w. kościół pw. św. Michała Archanioła w Szalowej jest jedną z najcenniejszych drewnianych świątyń na terenie Polski. Wnętrze kościoła łączy w typowy dla baroku sposób w jedną spójną całość elementy architektoniczne oraz wystrój malarski i rzeźbiarski, a jego poziom artystyczny stawia świątynię w rzędzie najcenniejszych zabytków swojej epoki. Na uwagę zasługują nietypowe rozwiązania: ukośne ustawienie kolumn międzynawowych oraz faliste wykroje belki tęczowej i łuków arkad, a także cenne elementy rokokowo-barokowego wystroju i wyposażenia, m.in. polichromia ścian z elementami iluzjonistycznymi, która jest powiązana z rzeźbiarskimi przedstawieniami figuralnymi, bogaty detal architektoniczny czy zespół kolumnowych ołtarzy. Kościół w Szalowej od momentu powstania pełni nieprzerwanie swoja pierwotną funkcję, służąc miejscowej społeczności jako katolicka świątynia parafialna. Jest miejscem lokalnego kultu obrazu św. Jana Kantego trwającego w parafii od XVII w (fot. Tadeusz Śledzikowski NID 2015, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).

[GALLERY]https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/1.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/1_600x399_thb_428413.jpg; Ciechocinek – Zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym stanowi unikatowy kompleks zabytkowych budowli i urządzeń przemysłowych, powiązanych z przestrzenią rekreacyjną uzdrowiska. Miała tu miejsce produkcja spożywczej soli warzonej oraz soli wykorzystywanych w przyrodolecznictwie. Zespół stanowi materialny dokument, ukazujący wysiłki budowy nowoczesnego przemysłu solnego w warunkach porozbiorowych. Powstanie saliny ciechocińskiej powiązane jest z sylwetkami działaczy gospodarczych: Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, Fryderyka Wilhelma Lempe, Konstantego Leona Wolickiego i innych (fot. A. Hanaka, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/2.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/2_600x401_thb_375199.jpg; Gdańsk – Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku-Oliwie jest przykładem zabytku o szczególnym znaczeniu dla kultury i dziedzictwa polskiego. Całość założenia obejmuje teren dawnego klasztoru cystersów z kościołem pw. Trójcy Świętej (obecnie katedra) wraz z częścią rezydencjonalną oraz parkową. Opactwo oliwskie, ukształtowane w okresie XII-XVIII w., to unikalny zespół o wysokim walorze autentyczności. Jest ono miejscem o szczególnej randze historycznej poprzez związek z istotnymi wydarzeniami oraz ważnymi postaciami historycznymi: spoczywają tu tacy władcy Pomorza Gdańskiego jak: Sambor I, Mściwój, Świętopełk i Mściwój II, a także opaci i biskupi. W Oliwie powstały również dokumenty stanowiące dla Pomorza Gdańskiego najstarsza grupę źródeł pisanych, np. 7 października 1587 r. król Zygmunt III Waza podpisał w Oliwie Pacta conventa. Obecnie Oliwa odgrywa istotną rolę w świadomości społecznej. Dawny kościół klasztorny jest nieprzerwanie związany z kultem. Jako serce archidiecezji gdańskiej skupia najważniejsze wydarzenia religijne, patriotyczne i artystyczne (fot. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/3.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/3_600x450_thb_330404.jpg; Grudziądz – Zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panorama od strony Wisły. Grudziądzkie spichlerze pełniły funkcję przeładunkową i podobnie jak inne zlokalizowane w dużych ośrodkach obiekty tego rodzaju zostały zbudowane w zwartej grupie, którą można uznać za świadomą kompozycję urbanistyczną. Omawiane załozenie jest jednak unikatowe, stanowiło bowiem kompozycyjne domknięcie murów miejskich, tworząc integralna część systemu obronnego miasta. Spichlerze wybudowano na stromej skarpie wiślanej, co zaowocowało różną liczba kondygnacji naziemnych poszczególnych budynków od strony miasta i rzeki (2-3 kondygnacje przy ul. Spichrzowej i 5-6 przy Wiśle) oraz wymusiło wzmocnienie spichlerzy licznymi przyporami. W efekcie powstał zespół zabudowy o niezwykłych walorach architektonicznych i urbanistycznych. Prawie wszystkie zachowane do czasów obecnych budynki datuje się na XVI - XVII w. Zabytkowe spichlerze, które na przestrzeni wieków wiele razy ulegały zniszczeniu, odbudowywano i konserwowano zachowując oryginalna formę, a w niektórych przypadkach wtórnie użyto starych cegieł (fot. P. Sekuła 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/4.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/4_600x400_thb_338119.jpg; Janów Podlaski – Stadnina koni w Janowie Podlaskim- Wygodzie jako zespół architektoniczno-krajobrazowy jest unikatowym zabytkiem w swej kategorii, nie posiadającym analogii w skali kraju. Założona została w 1817 r. z przeznaczeniem na państwową hodowle koni szlachetnych ras. Jej najwiekszy rozkwit przypada na lata 1830-1860, kiedy zaprojektowano i zrealizowano zasadniczy schemat kompozycyjny założenia obudowanego wałem przeciwpowodziowym od strony Bugu i połączonego z miastem aleją na grobli.W ciagu 200 lat istnienia stadnina janowska zdobyła renomę przodującego ośrodka kontynuujacego staropolskie tradycje, dlatego postrzegana jest dziś jako pomnik polskiej kultury hodowlanej (fot. J. Niedźwiedź, 2016, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/5.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/5_600x357_thb_368080.jpg; Kielce – Dawny pałac biskupów oraz katedra (do pocz. XIX w. kościół kolegiacki) są głównymi dominantami kieleckiego Wzgórza Zamkowego. Szczególną wartością dla polskiego dziedzictwa kulturowego cechuje się dawny pałac biskupi, jedyna w kraju zachowana w tak dobrym stanie rezydencja z 1. poł. XVII w. Najwyższa wartość artystyczną prezentuje zachowany wystrój wnętrza pałacu, ściśle powiązany z polska historią i kulturą doby baroku. Składają się na niego m.in. unikatowe stropy ramowe z obrazami warsztatu Tomasza Dolabelli, polichromowane stropy belkowe, malowane fryzy podstropowe oraz sztukaterie. Katedra, która ma genezę średniowieczną, była wielokrotnie przebudowywana, zaś jej obecna forma ukształtowana została etapami od końca XVI do 1 poł. XVIII w., częściowo przy wtórnym wykorzystaniu romańskich ciosów. Świątynia stanowi ważny przykład nowożytnej architektury sakralnej i jest skarbnicą wielu cennych dzieł sztuki, spośród których na uwagę zasługują m.in. późnobarokowy ołtarz główny oraz renesansowy nagrobek Elżbiety z Krzyckich Zebrzydowskiej (fot. Sz. Pawlak 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/6.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/6_600x337_thb_355518.jpg; Kraków – Kopiec Tadeusza Kościuszki wraz z kaplicą bł. Bronisławy, dawnymi koszarami fortu nr 2 „Kościuszko” i Aleją Jerzego Waszyngtona stanowią zespół zabytkowy o najwyższych wartościach historycznych, kompozycyjnych i krajobrazowych. Kopiec Kościuszki jest dokumentem polskiego patriotyzmu, symbolem dążeń niepodległościowych narodu polskiego pozbawionego państwowości. Jest także wybitnym dziełem inżynierii i znaczącym dla Krakowa elementem krajobrazu kulturowego. Kopiec usypano na wzgórzu bł. Bronisławy w Krakowie w latach 1820-1823 dzięki ofiarności wszystkich warstw społecznych uczestniczących w powszechnej składce. Stał się on zatem własnością narodową i w czasach zaborów uważany był za ostatni skrawek niepodległej Polski (fot P. Sekuła, 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/7.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/7_600x450_thb_519251.jpg; Nieborów i Arkadia – Zespół pałacowo-ogrodowy w Nieborowie i ogród sentymentalno-romantyczny w Arkadii należą do elitarnej w skali kraju grupy autentycznych, integralnych przykładów dawnej, wiejskiej rezydencji magnackiej skupiającej w swoich granicach rozwiązania o charakterze reprezentacyjnym, gospodarczym i przemysłowym. Zarówno obiekt w Nieborowie, jak i Arkadii cechuje wysoka wartość artystyczna przejawiająca się zarówno w formie architektury rezydencjonalnej, jak i w realizacjach sztuki ogrodowej. Zespół pałacowo-ogrodowy w Nieborowie posiada czytelny układ przestrzenny z zachowanymi charakterystycznymi elementami struktury ogrodu regularnego i krajobrazowego, a także w znacznym stopniu oryginalne tworzywo roślinne i układ wodny. Barokowy pałac, wraz z autentycznym układem i wyposażeniem wnętrz, zbiorami sztuki, biblioteką i archiwum stanowi ewenement w skali kraju i jest jedną z najlepiej zachowanych rezydencji polskiej magnaterii. Ogród w Arkadii założony w 1778 r. należy do pierwszych w Polsce kompozycji o cechach początkowo sentymentalnych, wzbogaconych później o rys romantyczny. Sama kompozycja powstała pod wpływem szkoły angielsko-chińskiej (fot. P. Sekuła, 2017, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/8.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/8_600x400_thb_243826.jpg; Gościkowo-Paradyż – Zespół klasztorny w Gościkowie-Paradyżu jest jednym z najcenniejszych zabytków sztuki sakralnej na terenie województwa lubuskiego, który zachował pierwotną kompozycję przestrzenną i relację z otoczeniem. Opactwo w Paradyżu jest zabytkiem o szczególnej randze historycznej poprzez rolę w polityce państwowej związaną ze swoim strategicznym położeniem. Jako najdalej wysunięty na zachód przyczółek odrodzonego po rozbiciu dzielnicowym królestwa, Paradyż stał się przedmiotem zainteresowania Władysława Łokietka, który w 1327 r. objął klasztor swoja opieką. Istotny wpływ na proces polonizacji konwentu miał także cysters Jakub z Paradyża – teolog i filozof. Jego inicjatywie należy przypisać wydanie bulli papieskiej, w której papież Bonifacy IX nakazał wszystkim cystersom na terenie Polski kształcić się w Akademii Krakowskiej. Rangę Paradyża podkreślają jego związki z wybitnymi osobistościami, mężami stanu i politykami, np. Markiem Łętowskim – sekretarzem Zygmunta III Wazy i wychowawcą Władysława IV czy Pawłem Sapiehą – sekretarzem wielkim litewskim (fot. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/9.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/9_600x400_thb_319245.jpg; Radruż – Zespół cerkwi pw. św. Paraskewy w Radrużu jest jednym z najcenniejszych przestrzennych założeń cerkiewnych na terenie kraju. Założenie wyróżnia się wyjątkowymi wartościami jako ważne materialne świadectwo tradycji artystycznych Kościołów wschodnich na ziemiach Rzeczypospolitej. Cerkiew, która zbudowana została prawdopodobnie na przełomie XVI i XVII wieku, zaliczana jest do najstarszych drewnianych świątyń obrządku wschodniego zachowanych na terenie Polski. Świątynia stanowi bezcenny przykład indywidualnych rozwiązań będących lokalna próbą adaptacji cech cerkwi murowanych. Wyjątkowy jest również wystrój i wyposażenie wnętrza, na które składają się m.in. XVII-wieczna figuralno-ornamentalna polichromia na ścianie ikonostasowej oraz w sanktuarium, a także architektoniczny ikonostas z 58 ikonami z XVII-XVIII w. i dwa osiemnastowieczne ołtarze boczne (fot. Piotr Ostrowski 2016, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/10.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/10_600x338_thb_435305.jpg; Sandomierz – Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy – Sandomierz jest jednym z najstarszych i najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce, odgrywającym, zwłaszcza w dobie Piastów i Jagiellonów, szczególna role polityczną, gospodarczą oraz kulturalną. Dogodne położenie miasta na szlaku handlowym z Rusią i Litwą oraz na handlowym szlaku wiślanym uczyniło z Sandomierza zamożny ośrodek, w którym kwitło życie kulturalne. Znaczenie Sandomierza wzmacniała ponadto kolegiata dzięki swojej wysokiej pozycji w hierarchii Kościoła w Polsce. W obszarze historycznego Sandomierza znajdują się liczne zabytki należące do najwyższej klasy dzieł architektury, rzeźby i malarstwa. Najcenniejsze z nich to m.in. katedra pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii z freskami w stylu rusko-bizantyńskim, znajdujący się nieopodal gotycki dawny dom mansjonarzy zw. Domem Długosza, późnoromański kościół pod wezwaniem św. Jakuba z klasztorem dominikanów czy średniowieczny układ urbanistyczny miasta z prostokątnym rynkiem i geometryczna siatka ulic, otoczony pozostałościami murów miejskich (fot. Sz. Pawlak, 2017, wł. NID, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).@https://histmag.org/grafika/2017_news/pomniki-histori/11.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/11_600x432_thb_513763.jpg; Szalowa – Późnobarokowy, wzniesiony w pierwszej połowie XVIII w. kościół pw. św. Michała Archanioła w Szalowej jest jedną z najcenniejszych drewnianych świątyń na terenie Polski. Wnętrze kościoła łączy w typowy dla baroku sposób w jedną spójną całość elementy architektoniczne oraz wystrój malarski i rzeźbiarski, a jego poziom artystyczny stawia świątynię w rzędzie najcenniejszych zabytków swojej epoki. Na uwagę zasługują nietypowe rozwiązania: ukośne ustawienie kolumn międzynawowych oraz faliste wykroje belki tęczowej i łuków arkad, a także cenne elementy rokokowo-barokowego wystroju i wyposażenia, m.in. polichromia ścian z elementami iluzjonistycznymi, która jest powiązana z rzeźbiarskimi przedstawieniami figuralnymi, bogaty detal architektoniczny czy zespół kolumnowych ołtarzy. Kościół w Szalowej od momentu powstania pełni nieprzerwanie swoja pierwotną funkcję, służąc miejscowej społeczności jako katolicka świątynia parafialna. Jest miejscem lokalnego kultu obrazu św. Jana Kantego trwającego w parafii od XVII w (fot. Tadeusz Śledzikowski NID 2015, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska":https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).

Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:

Dostępna jest także <a href="https://sklep.histmag.org/produkt/praca-zbiorowa-red-piotr-bejrowski-z-historia-na-szlaku-zabytki-w-polsce-ktore-warto-zobaczyc-e-book-cz-ii/">druga część e-booka!</a>

11 nowych „Pomników Historii” [Galeria]

Wolna licencja

Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:

Dostępna jest także druga część e-booka!

Zamów newsletter