Toyotomi Hideyoshi — chłop nazywany „małpą” został władcą Japonii
Toyotomi Hideyoshi urodził się w 1536 lub 1537 roku w ogarniętej wewnętrznymi walkami i wstrząsami społecznymi Japonii okresu Sengoku, jako drugi syn Yaemona – chłopa-wojownika z Nakamury w prowincji Owari, którą władał klan Odów. Niewiele wiemy na temat wczesnych lat jego życia, a raczej – na ten temat krąży wiele opowieści i legend, na podstawie których jednak ciężko stwierdzać fakty. Walter Dening przytacza na przykład opowieść o tym, jak matka Hideyoshiego modliła się do bóstwa Hiyoshi o siłę, aby urodzić syna. Wkrótce przyśniło jej się, że w jej wnętrzu znajduje się słońce, a po paru miesiącach urodziła Hideyoshiego (właściwie Hiyoshimaru, Hideyoshi w ciągu swojego życia kilkukrotnie przybierał nowe imię i nazwisko). Ponoć z wyglądu niemowlę było tak podobne do małpy (zwłaszcza ze względu na błyszczące jak u tego zwierzęcia oczy), że tak rodzina, jak i sąsiedzi zaczęli określać chłopca tym mianem. Jego narodzinom miało towarzyszyć pojawienie się gwiazdy na niebie, a na świat miał przyjść po dwunastu miesiącach ciąży i mieć dwa kciuki u prawej dłoni. Miał być niepokornym i energicznym dzieckiem, które zdesperowani rodzice oddali na wychowanie mnichom ze świątyni Komyjoji. Tam chłopak miał uzbroić współwychowanków w bambusowe kije i nakazać im walkę, sam zachowując się jak generał. Ostatecznie, po kilku latach bezowocnych prób opanowania jego charakteru przez mnichów, chłopak ponoć uciekł, poszukując przygód. Miał trafić na służbę do Matsushity Yukitsuny, który był najemnikiem rodu Imagawów. Wreszcie wrócił do rodzinnej prowincji Owari i przyłączył się jako niskiej pozycji sługa do Ody Nobunagi około 1558 roku, co jest pierwszą w miarę pewną informacją na temat jego życiorysu.
Toyotomi Hideyoshi: u boku Ody Nobunagi
W tamtym czasie gwiazda wojowniczego i snującego śmiałe plany podbojów Nobunagi dopiero wschodziła, a młody Daimyo szukał oddanych mu i skutecznych ludzi, nie zważając szczególnie na ich pochodzenie. Toyotomi Hideyoshi szybko zdobywał uznanie w oczach swojego pana oraz coraz wyższą pozycję w jego otoczeniu. W bitwie pod Okehazamą z 1560 roku, która była pierwszym, spektakularnym zwycięstwem Ody Nobunagi, Toyotomi Hideyoshi miał brać udział już jako “niosący sandały”,czyli przyboczny Nobunagi, choć nie można tej informacji brać za pewnik. W każdym razie już w 1567 wykazał się i wydatnie pomógł zająć zamek Inabayama, najpierw negocjując pomoc lokalnych watażków, a następnie prowadząc śmiały rajd, za co otrzymał godność generalską. Toyotomi Hideyoshi nie tylko skutecznie dowodził, lecz także okazał się być wytrawnym dyplomatą oraz sprawnym budowniczym umocnień. Za swoje zasługi do 1573 roku otrzymał zarząd nad częścią prowincji Omi. Jednocześnie za Hideyoshim ciągnął się jego przydomek “małpy”, odnoszący się najczęściej, choć nie tylko, do jego mało atrakcyjnego wyglądu. Nobunaga nazywał tak swojego podwładnego w żartach, zaś wielu przeciwników Hideyoshiego traktowało to określenie jako pogardliwą obelgę.
Mijały lata, pasmo sukcesów Ody Nobunagi trwało, a przy nim rosła też pozycja Toyotomiego Hideyoshiego. Do 1580 roku daimyo z Owari zjednoczył pod swoim panowaniem blisko połowę japońskich prowincji oraz osadził w roli shōguna swojego człowieka. Realizację celu Nobunagi, jakim było zjednoczenie całej Japonii, udaremniła jednak zdrada, a w jej wyniku - śmierć wojowniczego Ody.
Toyotomi Hideyoshi: walka o władzę i podboje
21 czerwca 1582 roku na życie Ody Nobunagi targnął się jeden z jego dowódców i zaufanych ludzi - Akechi Mitsuhide. Historycy do dziś spierają się o powód zdrady, a najczęściej powtarzaną wersją jest ta, mówiąca o pragnieniu zemsty jako głównej motywacji zdrajcy. Zabiegi dyplomatyczne Nobunagi doprowadziły bowiem do śmierci matki Mitsuhide. Niezależnie od przyczyny, Akechi Mitsuhide ze swoimi ludźmi otoczył świątynię Honnōji, gdzie Nobunaga odpoczywał jedynie z nieliczną obstawą. Po krótkiej i jednostronnej walce beznadziejna sytuacja zmusiła Nobunagę do popełnienia honorowego samobójstwa. Toyotomi Hideyoshi o zdarzeniu dowiedział kolejnego dnia, od przechwyconego posłańca Mitsuhide. Podobnie jak i inni dowódcy Nobunagi, postanowił pomścić śmierć swojego przywódcy. Hideyoshi dopadł Mitsuhide jako pierwszy, rozbijając jego oddziały niespełna dwa tygodnie po wydarzeniach w świątyni Honnōji. Sam zdrajca zginął w czasie ucieczki po bitwie, zabity przez okolicznych wieśniaków.
Ten artykuł powstał dzięki Waszemu wsparciu w serwisie Patronite! Dowiedz się więcej!
Ten artykuł powstał dzięki Waszemu wsparciu w serwisie Patronite, a jego temat został wybrany przez naszych Patronów. Wesprzyj nas na Patronite i Ty też współdecyduj o naszych kolejnych tekstach! Dowiedz się więcej!
Rozpoczął się spór o to, kto z klanu Odów stanie na czele rodu i formalnie zostanie następcą Nobunagi. W ten konflikt wtrącili się jego najważniejsi i dzierżący teraz faktyczną władzę generałowie. Tokugawa Ieyasu poparł najstarszego żyjącego syna Nobunagi - Nobukatsu, natomiast Toyotomi Hideyoshi skierował swój wzrok w stronę wnuka swojego dawnego pana - Hidenobu. Nowym daimyo Odów ostatecznie został podopieczny Hideyoshiego, a po nierozstrzygniętej bitwie pod Nagakute i przedłużających się walkach Ieyasu skapitulował i uznał wyższość swojego rywala. Toyotomi Hideyoshi szybko dał otoczeniu do zrozumienia, że to on jest faktycznym nowym wodzem, który będzie kontynuował dzieło Nobunagi. Z walk z Ieyasu wyszedł, panując łącznie nad 37 prowincjami, czyli ponad połową Japonii. Przyjął tytuł kampaku, a więc “regenta”, rozpoczął odbudowę cesarskiego pałacu i wziął pod swoje skrzydła zubożałą rodzinę cesarską. Zwycięski pochód armii Hideyoshiego przez Japonię zakończył się w 1590 roku, wraz z ujarzmieniem klanu Hojoi.
Jego ambicje sięgały jednak dalej. W czasach, gdy Nobunaga marzył o zjednoczeniu Japonii, podczas uczt snuł też plany podboju Chin. To marzenie podzielał także Hideyoshi. Około 1590 roku wysyłał kolejnych emisariuszy do Korei, żądając bezpiecznego przejścia dla swojej armii, by ta mogła uderzyć na Chińczyków. Korea jednak nie udzieliła odpowiedzi. W 1592 roku 140 tysięcy zaprawionych w boju japońskich wojowników uderzyło na Koreę, bez trudu zdobywając i plądrując Seul. Piętą achillesową wojsk Hideyoshiego okazała się słaba marynarka. W bitwie pod Hansan-do Koreańczykom udało się rozbić siły morskie Japonii, a pozbawione dostaw zaopatrzenia wojska lądowe w 1593 roku zaczęły cofać się pod naporem połączonych sił koreańsko-chińskich. Hideyoshi spróbował szczęścia po raz drugi w 1597 roku, jednak i tym razem armia Japonii została odparta. Decyzja o inwazji na Koreę i Chiny okazała się poważnym błędem, którego wódz Japończyków żałował aż do śmierci.
Toyotomi Hideyoshi: reformy
Choć Toyotomi Hideyoshi sam pochodził z nizin społecznych, jego najsłynniejszą reformą było tzw. “polowanie na miecze”, będące niczym innym, jak zabetonowaniem systemu klasowego w Japonii i zarezerwowaniem argumentu siłowego dla władzy centralnej. Każdy obywatel, utrzymujący się do tej pory jednocześnie z walki i rolnictwa, musiał wybrać - albo oddawał swoją broń i zajmował się wyłącznie uprawą roli, albo rezygnował z ziemi i musiał utrzymywać się ze służby w charakterze żołnierza u swojego pana. Wkrótce zakazano także zatrudniania roninów (samurajów bez pana), a chłopi nie mogli już zostać kupcami czy rzemieślnikami w miastach. Broń odebrano także mnichom, którzy w przeszłości potrafili sprawiać daimyo wiele problemów, prowadząc własną, lokalną politykę. Aby wzmocnić władzę centralną, nakazał także sprowadzić do stolicy żony i dzieci podległych mu daimyo w charakterze zakładników. W tym systemie w zasadzie także sami daimyo stawali się czasowymi zakładnikami, zmuszeni przebywać na przemian to w swoich włościach, to razem z rodziną, u boku Hideyoshiego. Takie decyzje mogą wydawać się drastyczne, a nawet hipokryzją, jeśli spojrzymy na drogę, jaką przeszedł sam nowy przywódca Japonii. Trzeba jednak pamiętać, że kraj od prawie 150 lat trawiły walki wewnętrzne pomiędzy pomniejszymi stronnictwami i różnego rodzaju niepokoje. Reformy Hideyoshiego w dłuższej perspektywie pomogły wyprowadzić kraj ze spirali bezsensownej przemocy i ustabilizować go.
Hideyoshi zabronił też swobodnej migracji mieszkańców pomiędzy prowincjami oraz przeprowadził wielki spis, będący podstawą do wprowadzenia nowego systemu podatków. Jednocześnie zniósł niewolnictwo i handel niewolnikami. Wybudował także potężny zamek w Osace, który stał się symbolem wzrostu jego pozycji. Toyotomi Hideyoshi słynął także z zamiłowania do ceremonii herbacianych i nie szczędził środków na związane z nią dobra kultury - to kolejna kwestia, w której kontynuował dzieło swojego dawnego pana. Najsłynniejszym wyrazem tej pasji stała się przenośna złota komnata, którą Hideyoshi nakazał skonstruować, aby z jednej strony móc cieszyć się herbacianymi ceremoniami gdziekolwiek się udawał, z drugiej zaś, by przy każdej okazji podkreślać swój, niepewny ze względu na niskie urodzenie, prestiż.
Ten artykuł powstał dzięki Waszemu wsparciu w serwisie Patronite! Dowiedz się więcej!
Ten artykuł powstał dzięki Waszemu wsparciu w serwisie Patronite, a jego temat został wybrany przez naszych Patronów. Wesprzyj nas na Patronite i Ty też współdecyduj o naszych kolejnych tekstach! Dowiedz się więcej!
Toyotomi Hideyoshi: budowniczy przyszłego imperium
Choć Toyotomi Hideyoshi odniósł sukces, o którym marzył Oda Nobunaga i zjednoczył kraj, nie udało mu się założyć dynastii. Jego jedyny syn Tsurumatsu, którego urodziła mu pierwsza nałożnica, córka siostry Nobunagi Chacha, zmarł nagle w 1591 roku. Hideyoshi postanowił w tej sytuacji adoptować Hidetsugu - syna swojego niedawno zmarłego brata. W 1592 roku wódz zrzekł się tytułu regenta na rzecz adoptowanego Hidetsugu, sam przybierając tytuł taiko, czyli emerytowanego/byłego regenta, choć nadal sprawował faktyczną władzę w kraju. Ku zaskoczeniu wszystkich, zaledwie rok później Chacha urodziła kolejnego syna Hideyoshiego - Hideyoriego. Malca strzeżono pilnie dzień i noc, ponieważ powstał oczywisty problem sukcesyjny. Jednocześnie Hidetsugu okazał się być sadystą, lubującym się np. w strzelaniu z muszkietu do niewinnych chłopów czy zabawie w kata podczas wykonywania kar śmierci na skazańcach. W końcu w 1595 roku Hidetsugu został oskarżony o przygotowywanie spisku, wymierzonego w Hideyoshiego, po czym zmuszono go do popełnienia samobójstwa. Aby upewnić się, że nic nie stanie mu na drodze w kwestii sukcesji, Toyotomi Hideyoshi nakazał wymordować także żony, konkubiny i dzieci Hidetsugu.
Gdy Toyotomi Hideyoshi zmarł 18 września 1598 roku, jego syn i następca Hideyori miał zaledwie pięć lat. Hideyoshi zdawał sobie sprawę, w jak trudnej sytuacji znajdzie się jego potomek, stąd przed śmiercią podjął zabiegi, aby utrzymać władzę syna do czasu, gdy ten będzie mógł rządzić samodzielnie. Powołał radę pięciu starszych, którzy zobowiązali się strzec chłopca i pomagać mu jako regenci. Rozsyłał także drogie prezenty do najważniejszych daimyo i odbierał od nich osobiste przysięgi na wierność synowi. Wszystko to jednak na próżno. W gronie pięciu regentów znalazł się nie kto inny, jak dawny towarzysz broni, a następnie rywal Hideyoshiego i jeden z najpotężniejszych ludzi w Japonii - Tokugawa Ieyasu. Ieyasu po śmierci Hideyoshiego postanowił zagarnąć władzę dla siebie i w 1600 roku w bitwie pod Sekigaharą pokonał wojska wiernych Hideyoriemu pozostałych regentów. Ieyasu przejął władzę, a chłopiec został osadzony w zamku, który wybudował jego ojciec. Gdy dorósł i w 1614 roku pod jego sztandarem wybuchł bunt, siły Tokugawów szybko zdławiły go w zarodku. Żaden z Toyotomich nie uszedł z życiem. Rozpoczęła się era szogunatu Tokugawów, która miała potrwać aż do 1868 roku. Historię Tokugawy Ieyasu, ostatniego ze zjednoczycieli Japonii, poznasz TUTAJ.
Bibligrafia:
ANIMATED Three Unifiers of Sengoku Japan - The Life and Death of Nobunaga, Hideyoshi & Ieyasu, [w:] Youtube, [dostęp: 23 marca 2024], https://www.youtube.com/watch?v=V2osiaZ--H4&t=4290s
Cartwright Mark, Sengoku Period, [w:] World History Encyclopedia, [dostęp: 23 marca 2024], https://www.worldhistory.org/Sengoku_Period/
Dening Walter, The life of Toyotomi Hideyoshi, wyd. Hakubunsha, Tokyo, 1888
Szczepański Kallie, Biography of Toyotomi Hideyoshi, 16th Century Unifier of Japan, [w:] ThoughtCo., [dostęp: 23 marca 2024], https://www.thoughtco.com/toyotomi-hideyoshi-195660
Toyotomi Hideyoshi, [w:] New World Encyclopedia, [dostęp: 23 marca 2024], https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Toyotomi_Hideyoshi
Toyotomi Hideyoshi, [w:] Encyclopedia Brytannica, [dostęp: 23 marca 2024] https://www.britannica.com/biography/Toyotomi-Hideyoshi
Ten artykuł powstał dzięki Waszemu wsparciu w serwisie Patronite! Dowiedz się więcej!
Ten artykuł powstał dzięki Waszemu wsparciu w serwisie Patronite, a jego temat został wybrany przez naszych Patronów. Wesprzyj nas na Patronite i Ty też współdecyduj o naszych kolejnych tekstach! Dowiedz się więcej!
