Szybciej, wyżej, dalej! Igrzyska olimpijskie — historia
Zobacz też: Igrzyska Olimpijskie - historia i polscy Olimpijczycy
Określenie „święto sportu” dobrze oddaje korzenie zjawiska olimpijskiego. Antyczne igrzyska w Olimpii były największymi z agonów panhelleńskich (pozostałe to igrzyska pytyjskie w Delfach, istimijskie w Koryncie oraz nemejskie) odbywającymi się według tradycji, od 776 r. p.n.e. ku czci ojca bogów — Zeusa. Religijny aspekt zawodów był wyraźnie zaznaczony – pierwszy dzień igrzysk mijał na składaniu ofiar ich opiekunowi. Na czas trwania rywalizacji w całej Grecji ogłaszano ekechejrie – święty rozejm, zabraniający toczenia w tym czasie wojen i wstrzymywania wykonywania wyroków śmierci. Niestety, ów swoisty pacyfizm nie przeszkodził w zniszczeniu w 572 r. p.n.e. miasta Pisa przez sąsiada i zazdrosnego współorganizatora igrzysk, Elidę.
Wśród konkurencji rozgrywanych w Olimpii znajdowały się zawody lekkoatletyczne (biegi, skoki, pentatlon), wyścigi konne i rydwanów, sporty walki (boks, zapasy i połączenie obydwu — pankration) czy też bieg mężczyzn w zbrojach. Spośród tych sportów najbardziej elitarne były wyścigi rydwanów. Zaprzęgi wystawiali w nich w zasadzie tylko członkowie arystokracji.
Tradycyjną nagrodą był wieniec z gałązek oliwnych. Później pojawiły się nagrody materialne. Wbrew pozorom nie miały one jednak większej wartości. Były to np. pamiątkowe trójnogi przeznaczone na ofiary wotywne.
Zwycięzców czekała oczywiście sława w rodzinnym polis (zdarzało się, że byli oni po śmierci heroizowani), a często i w całej Grecji. Sława ta często przekładała się na wpływy polityczne. Przykładowo w Atenach demagogami i strategami wielokrotnie zostawali zwycięzcy olimpiad.
Upadek igrzysk wiąże się również z religią – wraz z uznaniem chrześcijaństwa za religię państwową, Teodozjusz Wielki zlikwidował pogańskie zawody w 394 r.
Ruiny obiektów sportowych w Olimpii (autor: [email protected], opublikowano na licencji: GNU Free Documentation License, Version 1.2) Nowożytne igrzyska olimpijskie łączą się nieodzownie z postacią barona Pierre’a de Coubertina, który widział w nich nie tylko metodę na hartowanie ciała, ale także sposób na wychowanie człowieka w duchu pokoju. To właśnie Francuz przedstawił w 1888 r. projekt olimpijski, a w 1894 r. doprowadził do założenia Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, którego w latach 1896 — 1925 był prezesem. To właśnie on jest projektantem flagi olimpijskiej symbolizującej pięć kontynentów.
Pierwsze igrzyska odbyły się w 1896 r. w Atenach, chociaż w związku z niepokojami w tym kraju, przez długi okres rozważano kandydaturę Budapesztu. Przeważyła jednak tradycja antycznego agonu w Olimpii. Rozegrano dziewięć dyscyplin: gimnastykę, pływanie, szermierkę, kolarstwo, podnoszenie ciężarów, tenis ziemny, lekkoatletykę, strzelectwo, zapasy. Reprezentacje wystawiło czternaście państw. Pierwszym mistrzem olimpijskim został reprezentant USA w trójskoku — James Connolly. Amerykanie w Atenach zajęli pierwsze miejsce w klasyfikacji medalowej, do dziś dzierżą też pierwsze miejsce w klasyfikacji wszech czasów. Dwukrotny mistrz olimpijski w pływaniu, Węgier Alfred Hajos, po wyjściu z lodowatej wody Morza Śródziemnego miał powiedzieć: Moje pragnienie przeżycia całkowicie pokonało pragnienie zwycięstwa.
Otwarcie igrzysk w Atenach w 1896 r. W 1924 r. w Chamonix we Francji odbyły się pierwsze zimowe igrzyska olimpijskie. Rozegrano wtedy zawody w: biegach narciarskich, bobslejach, curlingu, hokeju na lodzie, kombinacji norweskiej, łyżwiarstwie figurowym, łyżwiarstwie szybkim, skokach narciarskich. Najlepsi okazali się w nich Norwedzy (17 medali), za nimi Finowie (11 medali) i Austriacy (3 medale). Do tej pory igrzyska letnie odbyły się 25 razy, zimowe 20 razy.
Polacy pojawili się na olimpiadzie po raz pierwszy w 1900 r. w Paryżu, w reprezentacjach państw zaborczych. Po raz pierwszy polska reprezentacja wystąpiła na igrzyskach letnich w Paryżu w 1924 r., zdobywając tam dwa medale: brąz Adama Królikiewicza w jeździeckim konkursie skoków, oraz srebro drużyny kolarzy torowych na dystansie 4 km. Pierwszy złoty medal wywalczyła cztery lata później w Amsterdamie dyskobolka Halina Konopacka. Najwięcej medali w polskiej reprezentacji zdobyła sprinterka Irena Szewińska-Kirszenstein (3 złote, 2 srebrne, 2 brązowe), kolejne miejsca zajmują szermierz Jerzy Pawłowski (1 — 3 — 1), chodziarz Robert Korzeniowski (4 złote medale) oraz szermierz Witold Woyda (2 — 1 — 1). Pierwszym medalistą olimpiady zimowej został Franciszek Gąsienica-Groń (brąz w kombinacji norweskiej, Cortina d’Ampezzo 1956 r.), pierwszy złoty medal uzyskał natomiast w Sapporo w 1972 r. skoczek narciarski Wojciech Fortuna.
Janusz Kusociński — polski biegacz długodystansowy, złoty medalista igrzysk olimpijskich w Los Angeles w 1932 r. Polscy olimpijczycy okazywali hart ducha nie tylko na stadionie, ale także w obliczu wydarzeń drugiej wojny światowej. Janusz Kusociński (bieg długodystansowy, złoty medal w Los Angeles w 1932 r.) i Tomasz Stankiewicz (kolarstwo, wicemistrz z Paryżu w 1924 r.) stracili życie w Palmirach. Niemcy zamordowali także kuriera tatrzańskiego Bronisława Czecha (wszechstronnego narciarza). Jego kolega z reprezentacji i konspiracji, Stanisław Marusarz, w brawurowy sposób uciekł z rąk Gestapo. Nasz kraj w dyscyplinach jeździeckich reprezentowali także znani później oficerowie: Tadeusz Komorowski „Bór” (Paryż 1924 r., kierownik ekipy jeździeckiej w Berlinie w 1936 r.) oraz Henryk Dobrzański „Hubal” (rezerwowy w Amsterdamie w 1928 r.).
Korektę przeprowadziła: Małgorzata Grzybowska
