Senat przyjął uchwałę w 100. rocznicę powołania Akademii Górniczo-Hutniczej
Uchwała jest inicjatywą grupy senatorów Prawa i Sprawiedliwości oraz senatora Platformy Obywatelskiej, którzy są absolwentami Akademii Górniczo-Hutniczej. Za przyjęciem uchwały głosowało 67 senatorów, jeden był przeciwny, a jeden wstrzymał się od głosu.
„Senat Rzeczypospolitej Polskiej podejmując uchwałę w 100. rocznicę powołania Akademii Górniczej w Krakowie, chce uczcić zasługi i codzienny trud wielu pokoleń pracowników i absolwentów AG i AGH, którzy dobrze przysłużyli się Polsce. (...) Mamy nadzieję, że dalszy rozwój Akademii Górniczo-Hutniczej dobrze wpisze się w niezwykle dynamiczny rozwój techniki i technologii, w budowę społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy, obejmujących wszystkie obszary naszego życia” – głosi treść uchwały.
Decyzję o powołaniu Akademii Górniczej w Krakowie rząd Polski podjął 100 lat temu, dokładnie 8 kwietnia 1919 r. „Ta szybka decyzja wynikała z wielkich potrzeb budowanej polskiej gospodarki oraz polskich struktur państwa i była możliwa, ponieważ starania o utworzenie Akademii Górniczej w Krakowie trwały od wielu lat” – czytamy w uchwale.
Główny budynek AGH w Krakowie (fot. Mister No, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Unported). Jak przypominają senatorowie, w 1912 r. grupa wybitnych inżynierów i działaczy górniczych pod przewodnictwem Jana Zarańskiego wszczęła zabiegi o zgodę na powołanie w Krakowie wyższej uczelni kształcącej inżynierów górnictwa. Starania te zostały zwieńczone powodzeniem i w 1913 roku Ministerstwo Robót Publicznych w Wiedniu powołało Komitet Organizacyjny Akademii Górniczej, którego przewodniczącym został profesor UJ Józef Morozewicz. 31 maja 1913 r. cesarz Franciszek Józef I zatwierdził utworzenie wyższej szkoły górniczej w Krakowie. Wskutek wybuchu I wojny światowej Akademii jednak nie otwarto.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Komitet Organizacyjny podjął ponownie pracę i 8 kwietnia 1919 r. Rada Ministrów pod przewodnictwem Ignacego Jana Paderewskiego podjęła uchwałę w sprawie założenia i uruchomienia Akademii Górniczej w Krakowie. 1 maja 1919 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski mianował jej pierwszych profesorów, a 20 października 1919 r. dokonał uroczystego otwarcia Akademii Górniczej w auli Uniwersytetu Jagiellońskiego.
„Uczelnia szybko osiągnęła wysoki poziom kształcenia, wchodząc do grona najlepszych europejskich szkół górniczych, a jej pracownicy naukowi uzyskiwali w wielu specjalnościach wyniki o doniosłym znaczeniu. Od samego początku swego istnienia uczelnia współpracowała z przemysłem” – podkreślono w uchwale.
Dalszy rozwój Akademii Górniczej – jak przypomniano – przerwał wybuch II wojny światowej. Wśród 184 aresztowanych przez gestapo profesorów krakowskich uczelni, w ramach akcji „Sonderaktion Krakau” rozpoczętej 6 listopada 1939 r., znalazło się prawie całe ówczesne grono uczonych Akademii. W latach 1939-1945 gmach główny Akademii Górniczej zajął okupacyjny rząd niemieckiej Generalnej Guberni. Mienie uczelni uległo wówczas kompletnej grabieży i dewastacji. Działalność Akademii zeszła do konspiracyjnego podziemia, a władze rektorskie starały się stworzyć prowizoryczną bazę lokalową i materialną – czytamy w uchwale.
W pierwszych miesiącach 1945 r. krakowska Akademia Górnicza była w pełni zorganizowaną uczelnią techniczną. W 1947 r. podjęto uchwałę o zmianie nazwy uczelni na „Akademia Górniczo-Hutnicza”, której formalne zatwierdzenie przez władze nastąpiło w 1949 r., a w 1969 r. uczelnia otrzymała imię Stanisława Staszica.
W uchwale przypomniano również, że 14 grudnia 1981 r. społeczność akademicka AGH pod przywództwem „Solidarności” zaprotestowała przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. NSZZ „Solidarność” AGH był organizacją uczelnianą, jedyną w Krakowie i jedną z kilku w kraju, które zorganizowały strajki okupacyjne w pierwszych dniach stanu wojennego.
Podczas czwartkowej debaty nad projektem uchwały senator PO Bogdan Borusewicz wnioskował o przyjęcie jednej poprawki. Zaproponował, aby w zdaniu „W latach 1939–1945 gmach główny Akademii Górniczej zajął okupacyjny rząd niemieckiej Generalnej Guberni” sformułowanie „zajął okupacyjny rząd niemieckiej” zamienić na „zajęły niemieckie, okupacyjne władze”.
jpg Pomniki górników i hutników przed głównym budynkiem AGH w Krakowie (fot. Przemysław Pawełek, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Unported). Do poprawki Borusewicza odniósł się m.in. senator Jan Żaryn (PiS), który zaapelował o jej wycofanie. „Nie ma cienia wątpliwości, że okupacja niemiecka istniała na ziemiach polskich, że te rządy nie były polskie tylko niemieckie” – mówił Żaryn.
Borusewicz jednak swojej poprawki nie wycofał, więc zajęła się nią senacka Komisja Ustawodawcza, którą zwołano podczas krótkiej przerwy w posiedzeniu Senatu.
„Uważam, że tego typu sformułowanie w oficjalnej uchwale Senatu nie powinno się znaleźć dlatego, że nie uznajemy jakiegoś okupacyjnego rządu Generalnej Guberni. To absolutnie sytuacja niedopuszczalna jeżeli by się znalazł taki fragment, z którego można byłoby wnioskować, że Senat uznaje jakieś okupacyjne władze niemieckie” – uzasadniał Borusewicz podczas posiedzenia komisji.
Komisja zarekomendowała jednak odrzucenie poprawki i tak też się stało podczas głosowania w Senacie.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
