Historia piłkarskich mistrzostw świata
Zobacz także:
Pierwsza piłkarska drużyna uczniowska powstała w Anglii już w 1825 roku. Pierwszy klub – w 1857 roku. I wreszcie w 1862 roku założono pierwszą piłkarską federację. Pierwszy Puchar Anglii rozegrano w 1872 roku. Wprowadzono zawodowstwo i w 1888 roku zainaugurowano ligę angielską. Na początku XX wieku wydawało się, że przewaga wyspiarskiego futbolu nad resztą świata jest kolosalna. Amatorskie zespoły z Wielkiej Brytanii zwyciężały w igrzyskach olimpijskich w 1900, 1908 i 1912 roku.
21 maja 1904 roku w Paryżu powstała FIFA, która na drodze wyjątku wyraziła zgodę na przystąpienie do swoich struktur aż czterem brytyjskim federacjom (Anglii, Irlandii Północnej, Walii i Szkocji). Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej była inicjatywą Belgii, Danii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Szwajcarii i Szwecji. Już w statucie założycielskim organizacja dawała sobie wyłączne prawo do organizacji światowych mistrzostw, których idea była długo niepopularna.
W 1912 roku do Federacji przystąpiły pierwsze federacje spoza Europy: Argentyna, Chile i Kanada. Wreszcie 10 grudnia 1926 roku w Paryżu powołano komisję do „zbadania i przestudiowania wszelkich aspektów przeprowadzenia piłkarskich mistrzostw świata oraz przedłożenia konkretnych wniosków”. Za ojca chrzestnego mundiali trzeba uznać Julesa Rimeta (1873-1956), prezesa FIFA w latach 1921-1954. Decyzja o organizacji pierwszego turnieju zapadła podczas igrzysk w Amsterdamie 29 maja 1928 roku. W tym czasie w strukturach międzynarodowych nie uczestniczyły federacje brytyjskie (na skutek sporu dotyczącego sportu zawodowego i amatorskiego).
Mimo kontrowersji dotyczących lokalizacji pierwszych mistrzostw, okazały się one dużym sukcesem. Koszt transportu do Urugwaju (piłkarski mistrz olimpijski) pokrywał wprawdzie organizator, ale dużym wyzwaniem był czas potrzebny na podróż z Europy i w konsekwencji przerwa w sezonie. Powstrzymanie sprzeciwu było niewątpliwym sukcesem Rimeta, którego imieniem po wojnie nazwano puchar wręczany najlepszej drużynie świata.
Jakim rozstrzygnięciem kończyły się kolejne turnieje finałowe zmagań w piłkarskich mistrzostwach świata?
I mistrzostwa świata – Urugwaj (1930), mistrz: Urugwaj
Turniej finałowy trwał od 13 do 30 lipca. Uczestniczyło w nim 13 reprezentacji. Nie rozgrywano eliminacji (po raz pierwszy i ostatni). Wszystkie mecze odbyły się w Montevideo. Pierwszego gola w historii mistrzostw świata strzelił Francuz Laurente w meczu Francja-Meksyk (4:1). W finale gospodarze pokonali Argentynę 4:2, mimo że do przerwy przegrywali 1:2. Był to rewanż za igrzyska olimpijskie w Amsterdamie (1928 rok), gdzie również triumfowali Urugwajczycy.
II mistrzostwa świata – Włochy (1934), mistrz: Włochy
Turniej finałowy trwał od 27 maja do 10 czerwca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W rozgrywanym w Rzymie finale Włochy pokonały po dogrywce Czechosłowację 2:1. Polska przegrała w eliminacjach z Czechosłowacją w pierwszym meczu 1:2 (w Warszawie). Rewanż nie odbył się z uwagi na sprzeciw MSZ. Ponownie wielkim nieobecnym była reprezentacja Anglii.
III mistrzostwa świata – Francja (1938), mistrz: Włochy
Turniej finałowy trwał od 4 do 19 czerwca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W rozgrywanym w Paryżu finale Włochy pokonały Węgry 4:2. Polska po raz pierwszy grała w finałach, odpadła po pierwszym meczu z Brazylią (5:6 po dogrywce, w regulaminowym czasie gry było 4:4, cztery gole Ernesta Wilamowskiego). W 1934 i 1938 roku nie rozgrywano fazy grupowej, rywalizację rozpoczęto od 1/8 finału.
IV mistrzostwa świata – Brazylia (1950), mistrz: Urugwaj
Turniej finałowy trwał od 24 czerwca do 16 lipca. Na starcie stanęło jedynie 13 reprezentacji. Ponownie rozpoczęto rywalizację od fazy grupowej. W rozgrywanym w Rio de Janeiro finale Urugwaj pokonał faworyzowaną Brazylię 2:1. Po raz pierwszy w finałach wystąpiła Anglia, uważana za ojczyznę piłki nożnej.
V mistrzostwa świata – Szwajcaria (1954), mistrz: Niemcy (RFN)
Turniej finałowy trwał od 16 czerwca do 4 lipca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W finale w Bernie Niemcy pokonali Węgrów 3:2, mimo że przegrywali już 0:2, a w meczu fazy grupowej ulegli Madziarom aż 3:8.
Polecamy e-booka Łukasza Jabłońskiego pt. „Sportowa Warszawa przed I wojną światową”:
VI mistrzostwa świata – Szwecja (1958), mistrz: Brazylia
Turniej finałowy trwał od 8 do 29 czerwca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W finale w Sztokholmie Brazylijczycy z 17-letnim Pele w składzie pokonali gospodarzy 5:2. Polska przegrała w eliminacjach ze Związkiem Sowieckim, ale w słynnym meczu w Chorzowie 10 października 1957 roku wygrała 2:1 (dwie bramki Gerarda Cieślika).
VII mistrzostwa świata – Chile (1962), mistrz: Brazylia
Turniej finałowy trwał od 30 maja do 17 czerwca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W finale w Santiago Brazylijczycy wygrali z Czechosłowacją 3:1.
VIII mistrzostwa świata – Anglia (1966), mistrz: Anglia
Turniej finałowy trwał od 11 do 30 lipca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W finale w Londynie Anglia po dogrywce pokonała Niemcy 4:2.
IX mistrzostwa świata – Meksyk (1970), mistrz: Brazylia
Turniej finałowy trwał od 31 maja do 21 czerwca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W finale w Meksyku Brazylia zwyciężyła z Włochami 4:1. Po raz trzeci mistrzem świata został Pele, przez wielu uważany za najlepszego gracza w historii.
X mistrzostwa świata – Niemcy (1974), mistrz: Niemcy
Turniej finałowy trwał od 13 czerwca do 7 lipca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W finale w Monachium RFN pokonała 2:1 Holandię. Polska zajęła trzecie miejsce (zwyciężając z Brazylią 1:0), a królem strzelców został Grzegorz Lato.
XI mistrzostwa świata – Argentyna (1978), mistrz: Argentyna
Turniej finałowy trwał od 1 do 25 czerwca. Uczestniczyło w nim 16 reprezentacji. W finale w Buenos Aires Argentyna zwyciężyła po dogrywce Holandię 3:1. Polska, uważana za jednego z faworytów, wyszła z grupy, ale odpadła w drugiej fazie turnieju.
XII mistrzostwa świata – Hiszpania (1982), mistrz: Włochy
Turniej finałowy trwał od 13 czerwca do 11 lipca. Uczestniczyły w nim 24 reprezentacje. W finale w Madrycie Włochy pokonały 3:1 RFN. Polska ze Zbigniewem Bońkiem w składzie zajęła trzecie miejsce pokonując Francję 3:2.
XIII mistrzostwa świata – Meksyk (1986), mistrz: Argentyna
Turniej finałowy trwał od 31 maja do 29 czerwca. Uczestniczyły w nim 24 reprezentacje. W finale w Meksyku Argentyna z Diego Maradoną w składzie zwyciężyła z RFN 3:2. Na poziomie ćwierćfinału doszło do jednego z najsłynniejszych meczów w historii piłki nożnej, Argentyna pokonała Anglię 2:1 po dwóch bramkach Maradony (w tym jednym strzelonym ręką). Polska wyszła z grupy i przegrała 0:4 z Brazylią w 1/8 finału.
XIV mistrzostwa świata – Włochy (1990), mistrz: Niemcy
Turniej finałowy trwał od 8 czerwca do 8 lipca. Uczestniczyły w nim 24 reprezentacje. W finale w Rzymie Niemcy pokonały Argentynę 1:0.
XV mistrzostwa świata – USA (1994), mistrz: Brazylia
Turniej finałowy trwał od 17 czerwca do 17 lipca. Uczestniczyły w nim 24 reprezentacje. W finale w Pasadenie Brazylia po rzutach karnych pokonała Włochy (w regulaminowym czasie gry był remis 0:0).
XVI mistrzostwa świata – Francja (1998), mistrz: Francja
Turniej finałowy trwał od 10 czerwca do 12 lipca. Uczestniczyły w nim 32 reprezentacje. W finale w Paryżu Francja wygrała z Brazylią wynikiem 3:0.
XVII mistrzostwa świata – Korea Południowa i Japonia (2002), mistrz: Brazylia
Turniej finałowy trwał od 31 maja do 30 czerwca. Uczestniczyły w nim 32 reprezentacje. W finale w Jokohamie Brazylia pokonała Niemcy 2:0. Polska odpadła w fazie grupowej.
XVIII mistrzostwa świata – Niemcy (2006), mistrz: Włochy
Turniej finałowy trwał od 9 czerwca do 9 lipca. Uczestniczyły w nim 32 reprezentacje. W finale w Berlinie Włochy pokonały Francję po rzutach karnych (w regulaminowym czasie gry był remis 1:1). Polska odpadła w fazie grupowej.
XIX mistrzostwa świata – Południowa Afryka (2010), mistrz: Hiszpania
Turniej finałowy trwał od 11 czerwca do 11 lipca. Uczestniczyły w nim 32 reprezentacje. W finale w Johannesburgu Hiszpania po dogrywce wygrała z Holandią wynikiem 1:0.
XX mistrzostwa świata – Brazylia (2014), mistrz: Niemcy
Turniej finałowy trwał od 12 czerwca do 13 lipca. Uczestniczyły w nim 32 reprezentacje. W finale w Rio de Janeiro Niemcy po dogrywce pokonali Argentynę 1:0.
XXI mistrzostwa świata – Rosja (2018), mistrz: Francja
Turniej finałowy trwał od 14 czerwca do 15 lipca. Uczestniczyły w nim 32 reprezentacje. W finale w Moskwie Francja pokonała Chorwację 4:2. Polska nie wyszła z grupy.
Polecamy e-booka Łukasza Jabłońskiego pt. „Sportowa Warszawa przed I wojną światową”:
Bibliografia
Mistrzostwa Świata, Encyklopedia Piłkarska FUJI, tom 9, wydawnictwo GIA, Katowice 1994.
